dr Katarzyna Kraczoń

  • Jednostka:
    Instytut Historii/Zakład Kulturoznawstwa
  • Budynek: Rejtana 16c
  • Pokój: 240
  • Nr telefonu: 501723046
  • Email: [email protected]
  • ORCID: 0009-0009-5403-1789
  • Konsultacje: wtorek 14.45-15.45

Informacje

Doktor nauk humanistycznych, filolog i kulturoznawca. Od 2023 r. adiunkt w Instytucie Historii Uniwersytetu Rzeszowskiego (Zakład Kulturoznawstwa). Od 2008 r. pracuje w Stowarzyszeniu Twórców Ludowych w Lublinie. Jest koordynatorem i pomysłodawcą projektu edukacyjnego „Akademia Sztuki Ludowej” oraz redaktorem serii wydawniczej pn. „Elementarz Sztuki Ludowej”. Autorka wielu opracowań naukowych z zakresu sztuki ludowej oraz polskiej obrzędowości dorocznej i rodzinnej.
W swojej pracy skupia się na wyszukiwaniu w sztuce ludowej tego, co ukryte i zapomniane, zwracając uwagę na jej podmiotowy charakter oraz pokazując jak ważna w procesie twórczym jest postać artysty ludowego, historia jego życia, światopogląd, wrażliwość i autentyczność. Jej zainteresowania koncentrują wokół takich zagadnień, jak: kultura współczesna, tradycyjna i post-ludowa w ujęciu antropologicznym, w perspektywie semiotycznej, komunikacyjnej i aksjologicznej, jak i tekst kultury jako narzędzie badawcze oraz semiotyka i komunikacja niewerbalna.
 

2023 – doktorat  na podstawie rozprawy „Semiotyka gestów rytualnych w polskiej obrzędowości rodzinnej i dorocznej”, promotor: prof. dr hab. Jan Adamowski, promotor pomocniczy: dr hab. prof. UMCS Marta Wójcicka; recenzenci: dr hab. prof. UO Katarzyna Łeńska-Bąk, dr hab. prof. UJ Anna Piechnik

2006 – magisterium z kulturoznawstwa (specjalność folklorystyka i etnologia) „Wiejskie cmentarze Roztocza – analiza semantyczna znaków werbalnych i niewerbalnych”, promotor: prof. dr hab. Jan Adamowski

2004 – magisterium z filologii polskiej „Językowy obraz miłości w poezji ks. Jana Twardowskiego”, promotor: prof. dr hab. Anna Pajdzińska

Publikacje książkowe:

Wycinanki. Elementarz Sztuki Ludowej, tom 2, Lublin 2020, ss. 100.

Pisanki. Elementarz Sztuki Ludowej, tom 1, Lublin 2017, ss. 75.

Redakcje:

Nieuczoną ręką wystrugane, red. Katarzyna Kraczoń, Lublin 2018, katalog wystawy.

Stanisław Koguciuk. Tematy religijne, red. Katarzyna Kraczoń, Lublin 2016, katalog wystawy.

Elementarz tradycji, red. Katarzyna Kraczoń, Lublin 2014, ss. 40.

Redaktor stylistyczno-językowy „Twórczość Ludowa”, od 2019.

Redaktor naczelna „Acta Humana” 2013, nr 4, ss. 217.

Redaktor merytoryczno-stylistyczny portalu kulturaludowa.pl (od 2009).

Redaktor merytoryczno-stylistyczny „Acta Humana” (od 2011-2014).

Monografie współredagowane:

Jan Pocek – poeta, co śpiewał i orał, pod red. Jana Adamowskiego i K. Kraczoń, Lublin 2011.

Artykuły naukowe :

Plastyka obrzędowa i zdobnicza Lubelszczyzny – specyfika i funkcje, [w:] Kultura ludowa Lubelszczyzny. Stan – Wartości – Perspektywy, pod red. Jana Adamowskiego, Lublin 2020, s. 199211.

Na małej przestrzeni cały świat…, „Pismo Folkowe”  2018,  nr 1-2 (134/135), s. 1618.

Eksponaty czy przedmioty użytkowe – o specyfice zbiorów Stowarzyszenia Twórców Ludowych, [w:] Ludzie w świecie przedmiotów, przedmioty w świecie ludzi. Antropologia wobec rzeczy, red. Agata Rybus, Maciej Wiktor Kornobis, Warszawa 2016, s.153164.

Od rejestracji do interpretacji – o potrzebie dokumentacji i ochrony gestów rytualnych, [w:] Niematerialne dziedzictwo kulturowe: źródła – wartości – ochrona, t. II, red. Jan Adamowski, Katarzyna Smyk, Lublin – Warszawa 2015, s. 211–222.

Gesty święte i uświęcające jako element religijności ludowej (na przykładzie obrzędu błogosławieństwa pól), [w:] Obraz świętości – świętość w obrazie, red. I. Lis-Wielgosz, W. Jóźwiak, P. Dziadul, Poznań, 2014, s. 214–223.

Zwyczajowe i obrzędowe gesty towarzyszące spożywaniu pokarmów, [w:] Tam na Podlasiu, IV, Pożywienie – czyli o czymś dla ciała i ducha, red. J. Adamowski i M. Wójcicka, Wola Osowińska 2014,  s. 75–87.

Gesty i zachowania obrzędowe towarzyszące przygotowaniu i spożywaniu weselnego korowaja, [w:] Tam na Podlasiu, IV, Pożywienie – czyli o czymś dla ciała i ducha, red. J. Adamowski i M. Wójcicka, Wola Osowińska, 2014, s. 129–141

Rola współczesnych jarmarków miejskich w upowszechnianiu niematerialnego dziedzictwa kulturowego (na przykładzie Jarmarku Jagiellońskiego w Lublinie), [w:] Globalizacja jako wyzwanie dla  zachowania i upowszechniania dziedzictwa kulturowego w Europie Środkowo-Wschodniej red. H. Rusek, J. Szczyrbowski, t. 14, Katowice 2014, (Studia Etnologiczne i Antropologiczne), s. 143153.

Święto Trzech Króli – między tradycją a współczesnością, http://www.kulturaludowa.pl/widok/191/2969, data publikacji: styczeń 2014.

Semiotyka gestów rytualnych – kilka uwag o metodzie badawczej, „Roczniki Kulturoznawcze”, 2013,  t. IV, nr 4, s. 89–103.

Kurpiowskie pieczywo obrzędowe – formy, symbolika i funkcje, [w:] Словянська музиче мистецтво в контексті Европейсъкої кулътури, Winnica 2013, tom V, s. 8486.

Gest gestów – o znaku krzyża w kulturze ludowej, „Przegląd Religioznawczy”, 2012, nr 4 (246), s. 187196.

Zwyczajowe i obrzędowe gesty sakralne w krajobrazie kulturowym wsi, [w:] Sacrum w krajobrazie, red. S. Bernat, M. Flaga, Sosnowiec, 2012, s. 138147.

Opiekunowie ludzkich dusz – przedstawienia aniołów i świętych patronów na roztoczańskich cmentarzach, [w:] Roztocze i jego mieszkańcy. Historia i kultura I, red. Wojciech Łysiak, Tomaszów Lub., Lubaczów 2012, s. 237247.

Obraz Jana Pocka w wierszach dedykacyjnych, [w:] Jan Pocek – poeta, co śpiewał i orał, pod red. Jana Adamowskiego i K. Kraczoń, Lublin 2011, s. 8592.

Nagrobki jak rany, na nich wypisane bólów poemata… -  inskrypcje nagrobne jako element komunikacji kulturowej (na przykładzie cmentarzy Roztocza), [w:] Słowianskie muziczne mistectwo w kontekcti ewropejskoj kultur, Winnica 2011, s. 8391.

Adamowski, K. Kraczoń, Co Stowarzyszenie Twórców Ludowych zawdzięcza prof. Romanowi Reinfussowi, „Twórczość Ludowa” 2011, nr 14, s. 1416.

Nieznana powieść Jana Pocka, „Twórczość Ludowa”, 2009, nr 34, s. 2627.

Bednarz K., Między otchłanią a niebem ich tupot nieustanny – o aniołach na lubelskiej nekropolii, „Okolice. Kwartalnik Etnologiczny”, 2005, nr 34.

Bednarz K., Formy i znaczenia symboliczne krzyży nagrobnych (na przykładzie cmentarza przy ul. Lipowej w Lublinie), „Twórczość Ludowa”, 2004, nr 3.

Recenzje

Między Hańskiem a Włodawą – kultura ludowa wschodniego pogranicza, „Twórczość Ludowa”, 2016 nr 12.

Cierpienie w drewnie zamknięte. O życiu i pasji twórczej Anny Ficoń, „Twórczość Ludowa” 2015 nr 3-4 (w przygotowaniu).

Między pamięcią a tekstem, „Acta Humana”, 2014, nr , s. 213218.

Stanisław Koguciuk – portret artysty i jego świat humorem malowany, „Twórczość Ludowa” 2014, nr 12, s. 4951.

Obrzędowość doroczna południowo-wschodniej Polski według Andrzeja Karczmarzewskiego, „Twórczość Ludowa” 2013, nr 12, s. 4546.

Dziedzictwo kulturowe w rzeczywistości ponowoczesnej, „Acta Humana” 2013, nr 4, s. 173177.

Droga figurą ludzkiego losu, „Etnolingwistyka” 2012, t. 24, s. 234237.

Magia, wierzenia i religijność południowego Podlasia, „Acta Humana” 2012 nr 3, s. 151154.

Aby to co piękne nie zaginęło…Ze wspomnień roztoczańskiej poetki, „Twórczość Ludowa” 2012, nr 12, s. 3638.

Choinka – niezwykłe bożonarodzeniowe drzewko, „Literatura Ludowa”, 2011 nr 3, s. 6165.

Świat nadbużańskich Kresów w nowej książce Stefana Sidoruka, „Twórczość Ludowa”, 2009, nr 12, s. 5455.

Znaki wiary i pamięci – wystawa w Państwowym Muzeum Etnograficznym w Warszawie, „Twórczość Ludowa”, 2008, nr 12, s. 7475.

Pomnażając dzieło Jana Pocka, „Twórczość Ludowa”, 2008, nr 34, s. 5557.

Wspomnienia pielęgnowane na dnie duszy. Recenzja tomiku poezji Krystyny Wieczorek, „Twórczość Ludowa”, 2006, nr 3-4, s. 56-57.

Nagrody, odznaczenia, stypendia:

Medal Prezydenta Miasta Lublin za wkład w kultywowanie tradycji i upowszechnianie twórczości ludowej (2023);

Nagroda Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego za osiągnięcia w upowszechnianiu kultury ludowej (2021);

Wyróżnienie od wojewody lubelskiego "za szczególne zaangażowanie w działalność na rzecz upowszechniania kultury na terenie województwa lubelskiego" (2018);

Stypendium Prezydenta Miasta Lublina (2013)

Zainteresowania naukowe:

Badanie kultury tradycyjnej w ujęciu antropologicznym, w perspektywie komunikacyjnej

Obrzędowość rodzinna i doroczna

Komunikacja niewerbalna

Semiotyka gestów

Analiza tekstów kultury

Sztuka i literatura ludowa