Jesteśmy różni: mamy różne uzdolnienia, preferencje, zainteresowania, ale też różne ograniczenia. Są wśród nas między innymi takie osoby, które z wielu powodów nie mogą w ogóle porozumiewać się werbalnie, albo robią to w niewystarczającym stopniu. W ich przypadku bardzo ważną rolę odgrywa nauka takich metod, które pozwalają skutecznie się komunikować również niewerbalnie, m.in. za pomocą gestów, obrazków, symboli, piktogramów, a także z wykorzystaniem technologii informacyjnej. Wszystkie te metody – stanowiące strategie pomocnicze pozwalające na bardziej efektywne porozumiewanie się – obejmuje się określeniem komunikacja alternatywna i wspomagająca, czyli AAC (Alternative and Augumentative Communication).

Granice mojego języka są granicami mojego świata

Ludwig Wittgenstein

Trzeba jednak pamiętać, że aby komunikacja była efektywna, osoby kontaktujące się ze sobą muszą posługiwać się tym samym kodem. A barierą w integracji społecznej osób niemówiących jest brak w społeczeństwie elementarnej wiedzy na temat możliwych form komunikacji z nimi. Dlatego Fundacja na rzecz Zawsze Dostępnej Komunikacji (AAC) i Technologii Wspomagającej (AT) GENERAACJA rozpoczęła kampanię społeczną pod hasłem Nie mówię, ale mam DUŻO do powiedzenia. Dzięki zgodzie JM Rektora UR prof. dra hab. n. med. Adama Reicha Uniwersytet Rzeszowski został partnerem tej kampanii.

W ramach partnerstwa we środę, 4 grudnia 2024 r. na Uniwersytecie Rzeszowskim odbyła się debata pt. Wykorzystanie AAC we wspieraniu rozwoju mowy i komunikacji na różnych etapach życia, zorganizowana przez Instytut Polonistyki i Dziennikarstwa UR. Wydarzenie zaszczycili swoja obecnością: Prorektor ds. Kolegium Nauk Humanistycznych prof. dr hab. Janusz Pasterski, Dyrektor Instytutu Polonistyki i Dziennikarstwa dr hab. prof. UR Arkadiusz Luboń oraz Zastępczyni Dyrektora IPiD dr Krystyna Gielarek-Gorczyca.

O komunikacji alternatywnej i wspomagającej rozmawiały specjalistki zajmujące się na co dzień terapią osób ze złożonymi problemami komunikacyjnymi, w tym osobami z niepełnosprawnościami sprzężonymi. Wszystkie dyskutantki są przedstawicielkami interesariuszy zewnętrznych współpracujących z Instytutem Polonistyki i Dziennikarstwa:

• Aneta Kotowicz-Urban – prowadząca debatę, reprezentująca Centrum Terapii i Wspierania Rozwoju Mozaika,
• Ewa Motyka – przedstawicielka Szpitala MSWiA w Rzeszowie,
• Katarzyna Niewińska – reprezentująca Poradnię Psychologiczno-Pedagogiczną nr 1 w Rzeszowie, a także Ośrodek Wczesnej Interwencji w Rzeszowie,
• Marta Potępa – przedstawicielka Zespołu Szkół Specjalnych UNICEF w Rzeszowie,
• Paulina Rutka – reprezentująca Fundację GenerAACja,
• Katarzyna Włodarczyk – przedstawicielka Fundacji GenerAACja,
• Małgorzata Zaborniak-Sobczak z Instytutu Pedagogiki UR, reprezentująca Poradnię Psychologiczno-Pedagogiczną nr 1 w Rzeszowie.

Debacie przysłuchiwali się studenci kierunku logopedia z nauczaniem języka polskiego jako obcego. W trakcie rozmowy wyjaśniano, czym jest AAC, dla kogo jest przeznaczona, jakie niesie korzyści, jaki ma wpływ na rozwój mowy. Panelistki rozprawiały się też z mitami na temat komunikacji alternatywnej i wspomagającej. Podkreślały, że brak dostępu do języka nie pozwala na wyrażanie siebie, swoich myśli i stanów emocjonalnych, prowadzi do wykluczenia społecznego, rodzi frustrację, a nawet agresję. Natomiast komunikacja wspomagająca może korzystnie wpłynąć na rozwój mowy, ale też na ogólny rozwój poznawczy, może wspierać rozwój regulacji emocji i kontaktów społecznych, a tym samym przeciwdziałać zachowaniom tzw. "trudnym"; jednym słowem – może poprawić jakość życia.

Celem debaty (i kampanii społecznej, w ramach której została zorganizowana) było zwiększenie świadomości społecznej na temat wpływu narzędzi AAC na możliwości komunikacji z osobą niemówiącą. Więcej informacji na ten temat można znaleźć na stronie kampanii: www.niemowieale.pl. Zachęcamy do jej odwiedzenia.

dr hab. Agnieszka Myszka, prof. UR