mgr Kinga Matuszko

  ORCID: 0000-0002-3853-6244

The topic of my dissertation is: „Identity parenesis in Polish adaptations of contemporary Anglo-Saxon literature from the perspective of cultural translation”

The category of cultural translation, as well as intralingual and intersemiotic translation, is constitutive of my work. In cultural translation, the attention of translators shifts from philological issues to political and ethical aspects, and translation becomes a field of variously understood interventions (social or political) and is perceived as a component of the culture in which it is created. In translation understood in this way, the most important thing is its contexts and creators/creatoresses, and not the process itself. Intersemiotic translation will be a change of the written text or iconotext, e.g. into a film script, while intralingual translation will be understood as a more or less arbitrary „rewording” of the original text. In this context, it is also worth recalling Lefevere’s concept of refraction (i.e. changes, deviations from the original) and „re-writing” (i.e. transformation of the text in changed conditions), in which the researcher also included adaptations.

The main aim of my dissertation will be to analyze the phenomenon of identity parenesis in contemporary Anglo-Saxon popular culture texts that fall into the category of translation. By identity parenesis, I mean the creation and promotion by authors and authoresses of „new”, i.e. patterns consistent with the worldview and ideological attitudes of modern times, facilitating self-identification – in terms of gender identity, sexual orientation, ethnic origin, etc.

The research material will consist of three parts:

– biographical publications for children (biographical stories about women);

– fictional novels (retellings of stories known from folklore, such as myths and fairy tales, and texts known from culture, e.g. Frankenstein, Romeo and Juliet etc.);

– film scripts and series scripts (intersemiotic translation of literary works).

Based on them, I will try to show what refractions (e.g. regarding the characters’ skin color, sexual orientation, gender identity, creation of masculinity and femininity, redefinition of beauty and ugliness, monster paradigm shift etc.) are made by the creators and creatoresses, for what purpose and what their source may be.

The subject of the research undertaken as part of the work on the doctoral dissertation concerns problems of significant importance not only in contemporary literature and art, but also in the socio-political discourse that co-shapes the realities of the development of cultures and the functioning of societies. A reliable analysis, multi-aspect interpretation and – where necessary – a constructive revision of the assessments of the models of presenting (and then adapting and translating) the issue of broadly understood human identity, which have so far been dominant in literary and media communication, are therefore crucial for expanding and popularizing knowledge about literary mechanisms of ideological shaping civic attitudes. As a result, the research results included in the doctoral dissertation have a chance not only to complement the findings of contemporary literary and translation studies and indicate the possibilities of new initiatives and strictly scientific perspectives, but also to inspire recipients familiar with them to critically receive various texts of the latest culture and conscious selection of information. conveyed in public debate and media discourse.

Publication:

  • Matuszko K., Głos M., Prasa w rękach kobiet – działalność pierwszych polskich redaktorek. Rekonesans badawczy [w:] W kręgu prasy dawnej i współczesnej, wybrane problemy, t. 1, red. J. Kowal, M. Patro-Kucab, P. Podolska, Rzeszów 2021.
  • Matuszko K., Głos M., Dwa bieguny światopoglądowe. Kreowanie rzeczywistości w mediach społecznościowych na przykładzie facebookowych profili Barta Staszewskiego i Waldemara Krysiaka (Gej przeciwko światu) [w:] Media – język – społeczeństwo. Stan badań i aktualne problemy, red. D. Popielec, K. Marcinkiewicz, Kraków–Wrocław 2021.
  • Matuszko K., Głos M., „Bo warto czytać” – czy vlogi książkowe są skuteczną formą promocji czytelnictwa? Analiza na wybranych przykładach [w:] Adepci dziennikarstwa o dziennikarstwie. Młode Dziennikarstwo 4, red. G. Filip, J. Majchrowska, M. Bożek, Rzeszów 2022.
  • Matuszko K., Głos M., Relacja człowieka i świata przyrody w powieści „Baśń o wężowym sercu albo wtóre słowo o Jakóbie Szeli” Radka Raka [w:] Obszary Polonistyki 6. Człowiek i natura w języku, literaturze, kulturze i sztuce współczesnej, red. M. Krauz, R. Magryś, Rzeszów 2022.
  • Matuszko K., „Piątego dnia Bóg […] utkał Lilith, […] pociągającą i jasną” – reinterpretacja postaci pierwszej kobiety w powieści „Kocham cię, Lilith” Radka Raka, „Fraza” 2022, nr 1–4.
  • Matuszko K., (Nie)zbędność zmian – serialowe adaptacje komiksów w perspektywie przekładu kulturowego (na przykładzie „Sandmana” i „Wednesday”), „Między Oryginałem a Przekładem” 2023, z. 4.
  • Matuszko K., Czarownicy, łowcy i prorocy – mężczyźni w opowieściach o wiedźmach gatunku YA fantasy [w:] Obszary Polonistyki 7. (De)konstruowanie męskości. (De)mitologizacje, (dez)iluzje i (de)heroizacje męskości w literaturze, kulturze i języku, red. K. Matuszko, M. Głos, K. Maciąg, B. Drozd, Rzeszów 2024.
  • Matuszko K., W poszukiwaniu Pięknego Ludu – celtycki folklor w powieściach YA fantasy, „Dzieciństwo. Literatura i Kultura” 2023, nr 2.
  • Matuszko K., „Bycie kobietą to krwawa harówka” – pseudofeministyczne kreacje bohaterek współczesnych retellingów na przykładzie „Północy w Everwood” M.A. Kuzniar, „Dydaktyka Polonistyczna” 2023, nr 9.
  • Matuszko K., „Po raz pierwszy zobaczyła kogoś równie czarnego jak ona” – inkluzywność w przekładzie intralingwalnym baśni (na przykładzie wybranych opowiadań ze zbioru „Piękno i bestie. Niebezpieczne baśnie” Somana Chainaniego), „Między Oryginałem a Przekładem” 2024, nr 3.
  • Matuszko K., Między ideologią a edukacją – refrakcje w herstorycznych biografiach dla dzieci, „Zagadnienia Rodzajów Literackich” 2024, z. 1.
  • Matuszko K., Kopciuszek idzie na wojnę? – pseudofeminizm w baśniowej dystopii (na przykładzie „Cinderella Is Dead” Kalynn Bayron), „Paidia i Literatura” 2024, nr 6.
  • Matuszko K., „Przekładać bez cishetowania” – o dylematach tłumaczy literatury queerowej, „Przekładaniec” 2024, nr 48.
  • Matuszko K., A pseudo-feminist attempt to (re)define the role of women in fairy tales retellings: “The Surface Breaks” by Louise O’Neill and “Beasts and Beauty: Dangerous Tales” by Soman Chainani, „Tematy i Konteksty” 2024, nr 14.

Editor:

  • Obszary Polonistyki 7. (De)konstruowanie męskości. (De)mitologizacje, (dez)iluzje i (de)heroizacje męskości w literaturze, kulturze i języku, red. K. Matuszko, M. Głos, K. Maciąg, B. Drozd, Rzeszów 2024.
  • Obszary Polonistyki 8. (De)konstruowanie feminizmu. Narracje (post)feministyczne w literaturze i kulturze, red. K. Matuszko, M. Głos, K. Gielarek-Gorczyca, [w druku].

Popular-science:

Matuszko K., Głos M., „Jestem pisarzem ludowym”. Rozmowa z Radkiem Rakiem, „Fraza” 2021, nr 3–4.