Do najbardziej znanych przykładów współczesnej sztuki sakralnej należą dzieła z zakresu architektury. Sylwetki kościołów wpisują się w pejzaż urbanistyczny miast i osiedli, stając się tym samym obecnymi, nawet mimo woli, w percepcji ludzi – również tych niezainteresowanych religią czy zagadnieniami związanymi z twórczością artystyczną. W tym kontekście architektura sakralna jest też stosunkowo najczęściej omawianą dziedziną, na temat której podejmuje się zarówno dyskurs naukowy, jak i publikuje monografie dotyczące poszczególnych obiektów lub twórców, czy też opracowania syntetyczne. Wymienić można chociażby Ukryte piękno. Architektura współczesnych kościołów autorstwa Jakuba Turbasy czy monumentalne dzieło Architektura VII dnia napisane przez Izabelę Cichońską, Karolinę Poperę, Kubę Snopka. Tematem licznych prac naukowych, w tym dysertacji doktorskich, stała się między innymi twórczość sakralna Witolda Cęckiewicza, niedawno zmarłego architekta, o którym wspomnienie Beaty Malinowskiej-Petelenz zamieściliśmy w obecnym tomie rocznika.
Znacznie skromniejsza jest bibliografia dotycząca malarstwa i rzeźby we wnętrzach współczesnych świątyń. Za zupełnie marginalną należy uznać literaturę na temat realizacji z zakresu rzemiosła artystycznego, czy szerzej – wzornictwa, związanego ze sztuką kościelną, które umykają zainteresowaniom badaczy. Podobnie rzecz się ma ze studiami nad sztuką ulotną, dotyczącą instalacji i działań w przestrzeni, przede wszystkim o charakterze performatywnym, obecnych w Kościele od stuleci, a odkrywanych przez sztukę świecką dopiero od XX wieku i w kontekście religijnym stanowiących przedmiot zainteresowania raczej antropologii kulturowej i etnologii, o czym między innymi świadczą prace Kamili Baranieckiej-Olszewskiej.
Historia sztuki polskiej odnotowuje inspiracje religijne obecne w performance Zbigniewa Warpechowskiego czy w twórczości Jerzego Beresia, który niekiedy dla swoich działań wybierał także wnętrza kościelne. Z drugiej strony pomija się aranżacje związane bezpośrednio z liturgią i stanowiące jej istotne dopełnienie. Należą do nich przede wszystkim wielkanocne instalacje Grobów Pańskich. W realizacjach tych, tworzonych niejednokrotnie przez wybitnych artystów, twórca prowadzi wiernych do pogłębionej refleksji plastycznej na temat prawd wiary, a niekiedy dokonując aktualizacji, łączy je z życiem współczesnego człowieka. Najlepiej udokumentowane są prace z lat 80. ubiegłego wieku, wpisujące się w nurt publicystyczny sztuki polskiej, tworzonej w specyficznych uwarunkowaniach społecznych tamtego czasu – stanu wojennego i jego konsekwencji. W 2015 roku na łamach „Sacrum et Decorum” pisał o nich ks. Leszek Makówka w artykule Wątki mesjanistyczne i martyrologiczne w Bożych Grobach kościołów poznańskich w latach 1982–1985 jako przyczynek do dyskusji nad zjawiskiem aranżacji wielkotygodniowych. Niestety większość instalacji wielkanocnych, szczególnie tych pozbawionych odniesień politycznych, a skoncentrowanych wyłącznie na przeżyciu religijnym, nie posiada odpowiedniej dokumentacji i po pewnym czasie odchodzi w zapomnienie. Tym bardziej uwagę zwraca artykuł Doroty Grubby-Thiede, zamieszczony w niniejszym tomie, w którym omawia ona Chrystologiczne instalacje w twórczość gdańskiej artystki Magdaleny Schmidt-Góry. Na równie rzadko poruszanym zagadnieniu unikatowej tkaniny o tematyce sakralnej skoncentrowała się Małgorzata Kierczuk-Macieszko w tekście opatrzonym znamiennym podtytułem Rozważania o sztuce, dla której brakuje miejsca w Kościele. Jest to kolejny artykuł tej autorki poświęcony inspiracjom religijnym w kręgu twórców związanych z Państwowym Liceum Sztuk Plastycznych im. C.K. Norwida w Lublinie.
W bieżącym tomie „Sacrum et Decorum” znalazły się również artykuły, które przeniosą Czytelnika do czasów XIX wieku i pierwszej połowy XX stulecia. Jurij Biriulow w syntetycznym opracowaniu przedstawił zagadnienie związane z religijnym malarstwem monumentalnym Lwowa na przełomie stuleci. Z kolei rozprawa Michała Szarka została poświęcona zebraniu i omówieniu twórczości religijnej malarzy z kręgu Tadeusza Pruszkowskiego, dotychczas znanej jedynie wycinkowo na podstawie dzieł nielicznych artystów, jak choćby Antoniego Michalaka, którzy wzbudzili zainteresowanie badaczy. Krystyna Pawłowska w swoim artykule przybliżyła postać Władysława Bartynowskiego, podejmując jednocześnie problematykę dotychczas nieobecną na łamach naszego pisma, a odnoszącą się do dewocjonaliów i ich kolekcjonowania.
Dział Miscellanea zawierający eseje twórców, zaliczane do materiałów źródłowych w badaniach nad współczesną sztuką sakralną, w najnowszym tomie prezentuje tekst Stanisława Białogłowicza – malarza związanego ze środowiskiem artystycznym skupionym wokół Instytutu Sztuk Pięknych Uniwersytetu Rzeszowskiego.
Redakcja rocznika „Sacrum et Decorum” żywi nadzieję, że zaprezentowane w tym numerze treści, dotychczas w dużej mierze rzadko poruszane lub nawet nieobecne w obiegu naukowym, wzbudzą zainteresowanie naszych Czytelników.

Redakcja