O Centrum

Z historii...


Centrum Dokumentacji Współczesnej Sztuki Sakralnej zostało powołane uchwałą Senatu Uniwersytetu Rzeszowskiego z dnia 26 lutego 2009 roku. Powstanie ośrodka było spełnieniem postulatu skierowanego do władz uczelni przez uczestników ogólnopolskiego sympozjum poświęconego rozwojowi badań nad sztuką sakralną ostatnich dwustu lat, które odbyło się w roku 2007 pod patronatem Rektora Uniwersytetu Rzeszowskiego. Inicjatywa uczonych spotkała się z aprobatą ówczesnego rektora uczelni, JM prof. dra hab. Włodzimierza Bonusiaka, który przystąpił do działań umożliwiających utworzenie jednostki. Całokształt prac organizacyjnych powierzył dr Grażynie Rybie, pracownikowi naukowo-dydaktycznemu Wydziału Sztuki UR. Działania na rzecz utworzenia jednostki zostały sfinalizowane przez JM prof. dr hab. Stanisława Uliasza, rektora Uniwersytetu Rzeszowskiego. W prace konieczne do powołania Centrum włączyli się z życzliwością i zaangażowaniem: prof. dr hab. Aleksander Bobko, Prorektor ds. Badań Naukowych i Współpracy z Zagranicą UR, oraz prof. dr hab. Jerzy Kierski, Dziekan Wydziału Sztuki UR. Nieocenioną pomocą i radą służyli także pracownicy poszczególnych pionów administracji uczelni, przede wszystkim mgr Janina Kut, Kwestor UR.

Patronami i wielkimi rzecznikami powstania rzeszowskiego Centrum byli prof. dr hab. Andrzej K. Olszewski i dr Irena Grzesiuk-Olszewska, historycy sztuki o wielkich zasługach dla badań nad współczesną sztuką sakralną. Profesor od kilkudziesięciu lat postulował w środowiskach naukowych i kręgach historyków sztuki konieczność powołania tego typu ośrodka, a po utworzeniu go przekazał wraz ze swoją Małżonką dorobek pracy w zakresie dokumentacji współczesnej sztuki sakralnej na rzecz jednostki.
Działania na rzecz utworzenia Centrum Dokumentacji Współczesnej Sztuki Sakralnej przy Wydziale Sztuki UR, spotkały się także z niezwykłą życzliwością, dużym wsparciem i zaangażowaniem lokalnych władz kościelnych z JE ks. Bp. Kazimierzem Górnym na czele, który jest wielkim orędownikiem i propagatorem działalności jednostki.


Władze Uniwersytetu Rzeszowskiego przeznaczyły na siedzibę Centrum lokal w jednym z najpiękniejszych budynków w mieście, w tak zwanym Letnim Pałacyku Lubomirskich, pozostającym wówczas w gestii uczelni, wzniesionym na przełomie XVII i XVIII wieku według planów Tylmana z Gameren i w kilkadziesiąt lat później przebudowanym jako maison de plaisance, który jeszcze teraz zachował nieco z atmosfery i blasku czasów swej świetności.
W gmachu znajdowało się biuro i czytelnia Centrum oraz sala konferencyjna z zapleczem. Usytuowanie budowli w pięknym otoczeniu zabytkowego śródmieścia Rzeszowa, możliwość odpoczynku w ogrodzie otaczającym pałacyk, a także bliskość infrastruktury komunikacyjnej miasta, stworzyły dogodne warunki pracy dla osób korzystających z usług tej instytucji i przybywających na konferencje. Na zbiory gromadzone w Centrum przeznaczono powierzchnię magazynową obejmującą jedno piętro Biblioteki Uniwersyteckiej, spełniającej wszelkie wymogi dotyczące warunków przechowywania cennych archiwaliów.

Cele i zadania Centrum:

Centrum Dokumentacji Współczesnej Sztuki Sakralnej jest jednostką o charakterze archiwalno-informacyjnym i naukowo-badawczym, a zakresem swoich prac obejmuje sztukę sakralną XIX i XX wieku.
Cele i zadania jednostki zostały określone szczegółowo w Regulaminie zatwierdzonym przez Rektora Uniwersytetu Rzeszowskiego. Należą do nich między innymi:

  • pozyskiwanie, archiwizacja i digitalizacja dokumentacji sztuki sakralnej XIX i XX w. dotyczącej twórców, poszczególnych obiektów i ich zespołów, mecenasów i inwestorów (§ 5.1),
  • sporządzanie dokumentacji fotograficznej i kart inwentarzowych (§ 5.2),
  • gromadzenie informacji na temat prac naukowych i artykułów prasowych odnoszących się do współczesnej sztuki sakralnej (§ 5.3),
  • podejmowanie prac badawczych (§ 6),
  • udostępnianie posiadanych zbiorów osobom prowadzącym badania z dziedziny związanej z działalnością ośrodka (§ 5.4, § 5.5).

W ramach działań podejmowanych przez Centrum w zakresie archiwizacji i digitalizacji dokumentacji związanej ze współczesną sztuką sakralną realizujemy projekt katalogu w wersji tradycyjnej oraz komputerowej bazy danych (z wykorzystaniem programu Musnet niebieski), który umożliwia sukcesywne porządkowanie pozyskiwanych informacji i zbiorów.

Centrum podejmuje także działania związane z organizacją konferencji naukowych poświęconych różnym aspektom badań nad sztuką sakralną ostatniego dwuwiecza (§ 7.3). W latach 2009 – 2019 zorganizowano ogólnopolskie konferencje i sympozja naukowe, z których większość uzyskała patronaty ministrów: Nauki i Szkolnictwa Wyższego oraz Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Obradom konferencji i sympozjów towarzyszyły wystawy malarstwa, fotografii i rzeźby przygotowywane we współpracy z muzeami i galeriami.


Wyniki prac badawczych prowadzonych w ramach jednostki bądź we współpracy z nią są upowszechniane w formie monografii i wydawnictw cyklicznych objętych jej działalnością edytorską we współpracy z Wydawnictwem Uniwersytetu Rzeszowskiego (§ 7.4). W tym miejscu należy nadmienić, iż Centrum wydaje rocznik Sacrum et Decorum. Materiały i studia z historii sztuki sakralnej, znajdujący się na ministerialnej liście czasopism punktowanych. Jest to pismo o charakterze ogólnopolskim, ukazujące się w dwu wersjach językowych i zawierające publikacje z zakresu problematyki sztuki sakralnej i religijnej wieków XIX i XX.