Movila Documaci, Rumunia

Movila Documaci, Rumunia – starożytny kurhan w Dobrudży

Stanowisko

Movila Documaci, południowa Dobrudża, Rumunia. Starożytny kurhan

 
Kierownicy badań

prof. Valeriu Sîrbu (Muzeul Brăilei w Brăila, Rumunia)

dr Maria Magdalena Stefan

dr Dan Stefan

Miejsce i czas badań

Movila Documaci, południowa Dobrudża, Rumunia, lata 2017-2018

Datowanie stanowiska

IV w. p.n.e.

Opis badań    

       Po dwóch latach nieobecności ekipa Instytutu Archeologii UR powróciła do Rumunii. Tym razem pracowaliśmy w południowej Dobrudży, kilka kilometrów od granicy bułgarskiej. Nasi rumuńscy koledzy z Instytutu Archeologii „Vasile Pârvan” z Bukaresztu - prof. Valeriu Sîrbu, dr Maria Magdalena Stefan i dr Dan Stefan, z którymi współpracowaliśmy przez blisko 10 lat na stanowisku Celic Dere nad dolnym Dunajem (http://naukawpolsce.pap.pl) rozpoczęli w 2017 roku w rejonie Mangalii interdyscyplinarny projekt badawczy o nazwie KALLA - The Interdisciplinary Study of Hellenistic Tumuli Landscapes and Monumental Tombs in Kallatis - i zaprosili nas do współpracy.

       W ramach projektu KALLA dr hab. Tomasz Bochnak wraz ze studentami IAUR i wolontariuszką z Uniwersytetu Gdańskiego pracują przy kurhanie „Movila Documaci” na przedmieściach Mangalii. W starożytności w tym miejscu znajdowała kolonia Dorów o nazwie Kallatis (Piękna). U schyłku IV w. p.n.e. miasto dostało się pod władzę Lizymacha – jednego z diadochów, czyli następców Aleksandra Wielkiego. To właśnie na czasy dominacji macedońskiej datowany jest interesujący nas grób.

      Nie wiadomo, kto był pochowany w Movila Documaci. Kiedyś uważano, że był to pochówek księcia trackiego, geckiego lub scytyjskiego. Obecnie bardziej prawdopodobna jest hipoteza zakładająca, że kurhan wzniesiono dla nieznanej nam osoby związanej z Kallatis, zapewne kogoś z kręgu zwierzchności macedońskiej.

Zgodnie  opinią prof. Valeriu Sîrbu, Movila Documaci to największe i najbardziej złożone założenie grobowe w Rumunii, nie tylko hellenistyczne, ale od paleolitu po średniowiecze!

        Potężny kurhan mierzył pierwotnie ok. 50 metrów średnicy, a jego wysokość sięgała 8 metrów. Obecnie nasyp jest zachowany w ok. 30%, a komora grobowa i prowadzący do niej korytarz (dromos) są niemal zupełnie odsłonięte. Widoczne są też częściowo zachowane kamienne ściany postumentu, który pierwotnie wznosił się w centrum kurhanu. Kurhan skrywał sklepioną kolebkowo komorę grobową wraz z prowadzącym do niej dromosem (korytarzem). Komora pokryta jest w znacznej części dość dobrze zachowaną polichromią, przypuszczalnie wykonaną w technologii al fresco, tj. wykonaną bezpośrednio na świeżym tynku. Na ścianach dromosu widoczne są wydrapane w tynku rysunki - szczególnie czytelne są szkice przedstawiające łodzie z pojedynczymi żaglami. Przypuszcza się, że wyryto je w IX-XI w.

        Kurhan „Movila Documaci” wyrabowano już w starożytności, a przez pewien czas był on później zamieszkany - świadczą o tym fragmenty ceramiki z okresu bizantyjskiego. Obecne prace wykopaliskowe koncentrują się po wschodniej stronie dromosu oraz wewnątrz komory grobowej, gdzie badane są wybrane odcinki spągu. Znaleziono stosunkowo niewiele materiału - prócz znalezisk nowożytnych natrafiliśmy na ceramikę z okresu hellenistycznego. W 2019 roku przeprowadzono serię badań geomagnetycznych w rejonie Movila Documaci i innych kurhanów w okolicy Mangalii.

Fotografie oraz filmy promujące badania