O Instytucie

Historia Instytutu Archeologii

   Insty­tut Arche­ologii powstał w 1999 r. w Wyż­szej Szkole Peda­go­gicznej w Rze­szowie. Jego ojcami zało­ży­cie­lami byli prof. dr hab. Michał Par­czew­ski i prof. dr hab. Jan Machnik, przed­sta­wi­ciele kra­kow­skiego środo­wiska arche­olo­gicz­nego oraz prof. dr hab. Syl­we­ster Czopek, ówczesny Dyrektor Muzeum Okrę­go­wego w Rze­szowie. Przy­świecał im bardzo jasny cel: stwo­rzyć pla­cówkę naukową w południowo-wschodniej Polsce, która inte­gro­wa­łaby badania nad środ­ko­wo­eu­ro­pej­skim i bałkańsko-nadczarnomorskim pogra­ni­czem kul­tu­rowym oraz kształ­ciła mło­dych adeptów arche­ologii.  

     W roku 2001 na bazie Wyż­szej Szkoły Peda­go­gicznej powstał Uni­wer­sytet Rze­szowski. Wtedy też Instytut Arche­ologii uzy­skał upraw­nienia do pro­wa­dzenia stu­diów magi­ster­skich, a już w roku 2005 upraw­nienia do pro­wa­dzenia stu­diów dok­to­ranc­kich. Szcze­gólnie ważnym wyda­rze­niem w historii Insty­tutu Arche­ologii było otrzy­manie w 2010 przez radę Wydziału Socjologiczno-Historycznego UR upraw­nień do nada­wania stopnia dok­tora habi­li­to­wa­nego w dzie­dzinie nauk huma­ni­stycz­nych w dys­cy­plinie naukowej: arche­ologia. Od tego momentu Instytut Arche­ologii w Rze­szowie należy do pre­sti­żo­wych pla­cówek nauko­wych speł­nia­ją­cych takie kry­teria. Otrzy­manie upraw­nień do nada­wania stopnia dok­tora habi­li­to­wa­nego zbiegło się z jubi­le­uszem 80-lecia pro­fesora Jana Mach­nika, jed­nego z zało­ży­cieli tej insty­tucji, uro­czy­ście obcho­dzonym w Rze­szowie. Stało się ono sym­bo­licznym uko­ro­no­wa­niem jego pracy na rzecz uwy­pu­klenia badań nad pro­ble­ma­tyką lessów podkarpackich.

     Tak prężny rozwój Insty­tutu Arche­ologii w Rze­szowie moż­liwy był dzięki kon­se­kwentnym działaniom pro­f. dr. hab. Syl­we­stra Czopka, wie­lo­let­niego dyrek­tora Insty­tutu Arche­ologii UR oraz jego następców. Kadrę naukową tej pla­cówki tworzą przed­sta­wi­ciele róż­nych szkół arche­olo­gicz­nych: środo­wiska kra­kow­skiego (pro­fe­so­rowie: Marta Połto­wicz-Bobak, Tomasz Bochnak, Sła­womir Kadrow, Michał Par­czewski, Zbi­gniew Pia­nowski, Marcin Woło­szyn), łódzkiego (pro­fe­so­rowie: Mał­go­rzata Rybicka, Andrzej Peli­siak), lubel­skiego (profesor Andrzej Roz­wałka), a także rze­szow­skiej szkoły arche­olo­gicznej. Twórcą tej ostat­niej jest pro­fesor Syl­we­ster Czopek. Do 2019 roku w Instytucie funkcjonowało 6 zakładów. Obecnie funkcjonują 2 katedry.

    Instytut wypro­mo­wał 15 dok­torów, a 10 osobom nadał stopień doktora habilitowanego w zakresie nauk huma­ni­stycz­nych, w spe­cjal­ności arche­ologia.

        Pra­cow­nicy Insty­tutu reali­zują szereg projektów badawczych, któ­rych celem jest poznanie spo­sobów funk­cjo­no­wania spo­łecz­ności ludz­kich na obsza­rach les­so­wych od pale­olitu po okres późnego średnio­wiecza. Wybrane zagadnienia badawcze:

• sto­sunki kul­tu­rowe od neo­litu po okres średnio­wiecza na obsza­rach lessów pod­kar­pac­kich i zacho­dnio­wo­łyń­skich,
• zagad­nienia gospo­darcze w świetle danych pali­no­lo­gicz­nych,
• studia nad for­mami władzy i zna­cze­niem komu­ni­kacji w spo­łecz­no­ściach neo­li­tycz­nych,
• studia nad cera­miką wcze­sno­ger­mańską i uzbro­je­niem cel­tyckim,
• studia nad pogra­ni­czem środko­wo­eu­ro­pej­skiej pro­wincji kul­tu­rowej we wcze­snym średnio­wieczu i kon­tak­tami między Europą pół­nocną a światem Traków.

        Pro­gramy badawcze, realizowane w Instytucie, już od samego początku skie­ro­wane są na pro­ble­ma­tykę łączącą nauki huma­ni­styczne, bio­lo­giczne, geo­gra­ficzne i ścisłe, przy współpracy z innymi ośrodkami badawczymi oraz zatrudnionymi specjalistami (nauki przyrodnicze i archeometria). Pracownicy Instytutu Archeologii podtrzymują współ­pra­cę z wieloma insty­tutami uni­wer­sy­tec­kimi oraz muzeami, w Polsce i za granicą: w Niem­czech, Francji, Austrii, Rumunii, Chor­wacji, Buł­garii, Czechach, Sło­wacji, Ukrainie. Ponadto uczest­niczą i kie­rują bada­niami w Polsce, Czechach, Francji, Rumunii, Sudanie, Mołdawii i Ukrainie.

Galeria

Konferencja w ramach obchodów XV-lecia Instytutu Archeologii UR (Iwonicz-Zdrój 2014)