Uwikłani we wspólne prawa...

Zespół
Dr Grzegorz Wrona
Dr Rostyslav Melnyk
Dr Dmytro Iakushenko

Okres realizacji
1 października 2021 – 30 września 2024

Budżet
308 549 PLN

Finansowanie

Pełny opis projektu – KLIK

Strona internetowa projektu badawczego – KLIK

Projekt skupiony jest na temacie służebności gruntowo-leśnych, rozumianych jako szczególna relacja między właścicielem ziemskim a chłopami i mieszczanami. W ramach przysługujących praw ludność poddańcza do 1848 roku mogła pobierać z lasów dworskich drewno opałowe, budowlane, ściółkę leśną, owoce i kwiaty, wypasać bydło na pastwiskach, łąkach, nieużytkach i lasach, łowić ryby w rzekach oraz wykopywać surowce i minerały z ziemi. Na terenie zaboru austriackiego służebności powszechnie określano terminami serwituty, służebności, wolnice lub Servituten. Głównym celem badań podejmowanych w projekcie będzie wszechstronna analiza problemu konfliktów o służebności gruntowo-leśne i grunty wspólne na obszarze Galicji zachodniej w drugiej połowie XIX wieku. Wykorzystując nowatorskie i innowacyjne metody badań interdyscyplinarnych projekt wniesienie zupełnie nową wiedzę i wypełnieni niszę powstałą w badaniach historycznych.

Służebności gruntowo-leśne i grunty wspólne generowały głębokie konflikty w Galicji w XIX wieku, w szczególności na płaszczyźnie społecznej i gospodarczej. Realizacja badań przedstawionych w projekcie pozwoli ocenić wpływ konfliktów na kształtowanie ekonomicznych warunków życia oraz podstaw egzystencji chłopów i mieszczan, życia codziennego a także trudnych relacji społecznych, szczególnie na linii wieś – dwór. Projekt zwraca również uwagę na rolę władz austriackich w powstawaniu i eskalowaniu konfliktów. Pełne badania pozwolą wyjaśnić przyczyny działań władz kierujących się dewizą divide et impera, niechęcią poprawy relacji między szlachtą a chłopami i opieszałością legislacyjną. Powstawanie masowych konfliktów wyraźnie oddziaływało również na przemiany gospodarcze. Szczegółowe badania pozwolą odnieść się do kwestii podziału gruntów wspólnych, będących przedmiotem konfliktów, konsolidacji rozdrobnionej ziemi oraz zniesienia praw służebnych. Badania przewidują również skupienie się na płaszczyźnie przyrodniczej i negatywnym oddziaływaniu służebności i gruntów wspólnych na ekosystemy roślinne. Nieuporządkowane zbieranie i wycinki, podcinanie gałęzi drzew, wyczerpywanie zasobów leśnych, niszczenie młodników przez wypasane bydło oraz grabienie ściółki doprowadzały do wysuszenia i wyjałowienia gleby. Ponadto, degradacja kultury leśnej i szaty roślinnej wynikała z nieuregulowanego eksplorowania dóbr naturalnych, kradzieży, dewastacji i niszczenia mienia w czasie różnorodnych konfliktów.