Pracownia Humanistyki Cyfrowej

DIGITAL HUMANITIES WORKSHOP

Pracownia Humanistyki Cyfrowej

                                                                                                 ArcGIS_logo.png                                    KgoQRQa6_400x400.jpg
 

 

1. Forma i skład

Pracownia Humanistyki Cyfrowej funkcjonuje w Zakładzie Historii Gospodarczej i Społecznej Instytutu Historii KNH UR. Stanowi również jedną z płaszczyzn aktywności Europejskie Interdyscyplinarne Centrum Badań nad Konwergencją Kulturową Pogranicza. W skład Pracowni wchodzą dwaj pracownicy naukowi Zakładu Historii Gospodarczej i Społecznej oraz stali współpracownicy z innych jednostek organizacyjnych:

  1. Członkowie Pracowni:
    1. Dr Joachim Popek (Zakład Historii Gospodarczej i Społecznej)
    2. Dr Jarosław Kinal (Zakład Historii Gospodarczej i Społecznej)

  2. Stali współpracownicy
    1. Dr hab. Szczepan Kozak, prof. UR (Zakład Historii XIX wieku)
    2. Mgr inż. Jacek Kwaśniak (pracownik administracyjny – Instytut Historii)


2. Cele

Głównym celem powstania Pracowni Humanistyki Cyfrowej jest wsparcie badawcze
i dydaktyczne działalności pracowników oraz kompetencji studentów Kolegium Nauk Humanistycznych Uniwersytetu Rzeszowskiego. Idea powołania Pracowni oscyluje wokół wykorzystania cyfrowych rozwiązań działających jako katalizator badań interdyscyplinarnych oraz wielopłaszczyznowego wykorzystania zdobyczy technologicznych w humanistyce. Powołanie Pracowni przez Rektora Uniwersytetu Rzeszowskiego wpisuje się w szerszy nurt cyfrowego rozwoju humanistyki w Polsce i na świecie, przede wszystkim na płaszczyźnie korelacji klasycznych i nowoczesnych metod w badaniach humanistycznych. Najlepszym przykładem może być zastosowanie innowacyjnego systemu informacji przestrzennej (GIS) w ustalaniu faktów i zależności w kontekście wykorzystania metody geograficznej.


3. Znaczenie

Powstanie Pracowni Humanistyki Cyfrowej przyczyni się do rozwoju kompetencji informatycznych zarówno pracowników, jak również studentów Kolegium Nauk Humanistycznych Uniwersytetu Rzeszowskiego. Stosowanie rozwiązań technologicznych, tj. nowoczesnych narzędzi cyfrowych w badaniach humanistycznych podniesie poziom innowacyjności
i zwiększy efektywność badań, usprawni przepływ informacji w zespołach badawczych oraz ułatwi i uatrakcyjni upowszechnianie wyników badań. Ponadto, wykorzystanie nowoczesnych narzędzi cyfrowych pozwali zwiększyć rolę badań interdyscyplinarnych, łącząc np. historię z geografią (tzw. geohistoria) lub botaniką. Nowoczesne narzędzia cyfrowe wspierają również nowe kierunki badawcze, które znalazły stałe miejsce w kanonie badań uniwersyteckich. Należy do nich m.in. historia środowiska (environmental history), poświęcona roli i oddziaływaniu człowieka na środowisko naturalne w przeszłości. Powstanie pracowni przyniesie wymierne korzyści w szerszej perspektywie, tj. nie tylko poprzez podnoszenie kompetencji cyfrowych pracowników i studentów kierunków humanistycznych UR. Pozwoli przede wszystkim rozwijać zapoczątkowane już w Instytucie Historii kierunki badań, m.in. dotyczące historii agrarnej i leśnej, prowadzone w ramach interdyscyplinarnych badań historyczno-botanicznych wykorzystujących GIS. Powstanie pracowni będzie zatem wsparciem dla realizowanych i wnioskowanych projektów badawczych (NCN, NPRH, ERC) oraz centrum nawiązywania współpracy międzynarodowej z przedstawicielami takich instytucji, jak Rachel Carson Center w Monachium, Institut für Geschichte des ländlichen Raumes w St. Pölten w Austrii oraz French National Centre for Scientific Research.

Pracownia Humanistyki Cyfrowej ma za zadanie spełniać funkcję centrum integrującego środowisko akademickie wykazujące szczególne zainteresowanie szeroko pojętą informatyzacją oraz wykorzystaniem zasobów cyfrowych w badaniach. Wspólne przedsięwzięcia pozwolą zbudować aktywny zespół z różnych dyscyplin, inspirujący otoczenie i prezentujący w sposób przystępny zdobycze technologiczne. Funkcjonowanie Pracowni, ma charakter dobrowolnego zaangażowania członków w rozwój i podnoszenie kompetencji cyfrowych oraz inspirowania otoczenia do podjęcia podobnych działań. Zadania Pracowni nie wchodzą zatem do podstawowego zakresu obowiązków pracowniczych.

4. Koncepcja funkcjonowania i zadania

Pracownia będzie realizować zadania skupione na dwóch płaszczyznach:

  1. Płaszczyzna badawcza
     
    • wsparcie w zakresie doradczym dla realizowanych i wnioskowanych projektów badawczych indywidualnych pracowników naukowych UR;
    • wsparcie w zakresie wykonawczym wnioskowanych projektów badawczych przez pracowników UR (zaangażowanie i włączenie do prac w projektowanych zespołach);
    • podejmowanie działań o charakterze zewnętrznym, tj. udzielanie poprzez członków pracowni wsparcia oraz wykonywanie zadań na rzecz zewnętrznych organizacji (nie tylko naukowych), m.in. poprzez współpracę z Uniwersyteckim Centrum Transferu Technologii (wsparcie II kryterium ewaluacji);
    • podnoszenie kompetencji członków pracowni poprzez szkolenia i zdobywanie nowych umiejętności praktycznych;
    • inicjowanie i wnioskowanie nowych projektów badawczych wykorzystujących innowacyjne narzędzia cyfrowe;
    • pozyskiwanie środków finansowych ze źródeł pozauniwersyteckich w celu modernizacji zaplecza materialnego (aparatura, oprogramowanie);
    • udzielanie ekspertyz merytorycznych (wsparcie techniczne) oraz wykonywanie działań o charakterze jednorazowym (interwencyjnym)
  2. Płaszczyzna dydaktyczna

    • udzielanie indywidualnego wsparcia merytorycznego w zakresie doradczym dla pracowników naukowych i studentów na płaszczyźnie rozwoju zainteresowań naukowych i podnoszenia kompetencji informatycznych;
    • proponowanie fakultatywnych zajęć dydaktycznych dla studentów kierunków humanistycznych, podnoszących kompetencje cyfrowe;
    • pozyskiwanie zewnętrznych funduszy na projekty dydaktyczne, o wyraźnej specjalizacji, np. prowadzenie zajęć z geohistorii (historyczny GIS);


5. Płaszczyzny oddziaływania

Członkowie Pracowni reprezentują zaawansowane kompetencje cyfrowe na obszarze kilkunastu płaszczyzn:

  1. Wykorzystanie infrastruktury cyfrowej w projektach badawczych
    • stosowanie innowacyjnych rozwiązań cyfrowych w projektach humanistycznych,
    • wybór aparatury i planowanie kosztów,
    • plan zarządzania danymi i analizy ryzyk;
  2. Cyfrowa Analiza Mediów i Audytorium
    • Efektywność narzędzi cyfrowych promujących i upowszechniających wyniki badań (analiza właściwego PR, socialmedia, efektywne SEO),
    • Badanie wpływu mediów cyfrowych;
  3. Zarządzanie treścią i edytorstwo teksu humanistycznego
    • Generatory bibliograficzne (oprogramowanie typu Zotero),
    • Cyfrowe systemy zarządzania, indeksowania i katalogowania danych, tworzenie fiszek cyfrowych (oprogramowanie typu MS OneNote, Elementor),
    • Edytorstwo i prezentacja danych (edytory typu MS Office, Adobe Reader, PDF Architect);
  4. Archiwizacja cyfrowych danych
    • Gromadzenie i katalogowanie zdigitalizowanych źródeł,
    • Bezpieczeństwo danych – kopie zapasowe, backupy, kopie lustrzane;
  5. Wykorzystanie informatycznej infrastruktury uniwersyteckiej
    • Upowszechnienie nowego zaplecza informatycznego wśród pracowników i studentów UR,
    • Obsługa nowoczesnych usług zakupionych przez Uniwersytet Rzeszowski,
    • MS Azure, MS Office365 oraz MS OneDrive,
  6. Współczesna świadomość cyfrowa – podniesienie informatycznych umiejętności pracowników i studentów KNH UR;
    • Środowisko komputerowe i internetowe dla humanistów (podstawy pracy w systemach Windows, Mac OS),
    • Platformy dla naukowców (ORCID, ResearchGate, Academia.eu),
    • Praca w podstawowych środowiskach graficznych (oprogramowanie typu Adobe);
  7. Cyfrowe formy upowszechniania i popularyzacji wyników badań
    • Tworzenie witryn internetowych i profili społecznościowych upowszechniających wyniki badań,
    • Obsługa stron internetowych opartych o prosty CMS (typu wordpress, joomla), bodybuildery i wtyczki,
    • Wybór dostawcy serwera,
    • Pozyskanie i zarządzanie domenami i subdomenami,
    • Obecność danych w sieci i ich ochrona (szyfrowanie danych na serwerach i usługach webowych, certyfikaty bezpieczeństwa, protokoły internetowe),
  8. Nowoczesne narzędzia wyszukiwania danych w zasobach cyfrowych
    • Bazy i repozytoria,
    • Multiwyszukiwarki (typu Ebsco),
  9. Usługi webowe, cloudowe oraz bazy danych;
    • Dostęp do infrastruktury informatycznej Uniwersytetu Rzeszowskiego poprzez VPN dla zespołów badawczych,
    • Tworzenie wspólnej przestrzeni pracy i synchronizacja plików w czasie rzeczywistym dla zespołów badawczych (NAS, MS OneDrive),
  10. Systemy informacji przestrzennych (geograficznych)
    • Pozyskiwanie danych, kalibracja, geoprocessing map historycznych w oparciu o oprogramowanie GIS (ArcGIS, QGIS),
    • Integracja wiedzy pochodzącej z różnych źródeł na mapach cyfrowych,
    • Korzystanie z zewnętrznych zasobów geoprzestrzennych, typu Geoportal (WMS, WMTS).