Profil badawczy
Instytut Polonistyki i Dziennikarstwa Uniwersytetu Rzeszowskiego prowadzi działalność naukową w dyscyplinie literaturoznawstwa i językoznawstwa. Badania literaturoznawcze obejmują historię literatury polskiej epok dawnych (zwłaszcza polskiego oświecenia i epoki postanisławowskiej, romantyzmu i pozytywizmu), Młodej Polski i dwudziestolecia międzywojennego, a także szeroko rozumianą literaturę współczesną (zwłaszcza kresową i emigracyjną) oraz literaturę najnowszą. Mieszczą się tu także badania nad czasopiśmiennictwem polskim i literaturą użytkową lat 1730-1830, zagadnienia mitów, legend narodowych, biografizmu i autobiografizmu, problemy antropologii literatury, badania polskiej literatury na świecie, kontekstów literatury w edukacji polonistycznej, form medialnych i gatunków literatury użytkowej i okolicznościowej.
Zakład Literatury Staropolskiej i Polskiego Oświecenia prowadzi badania w zakresie rozpoznania swoistych cech piśmiennictwa staropolskiego oraz oświeceniowego (ze szczególnym uwzględnieniem fazy wstępnej i schyłkowej), a także rekonstrukcji świadomości literackiej i historyczno-narodowej w schyłkowej fazie oświecenia. Przedmiotem badań i omówień są w szczególności: poezja pierwszych lat niewoli narodowej, prasa i czasopiśmiennictwo, kultura literacka na Litwie w epoce porozbiorowej (1795–1830), retoryka i krytyka literacka późnego oświecenia, poetyki późnooświeceniowe.
Prowadzone w Zakładzie Literatury i Kultury XIX wieku oraz Badań Mitoznawczych badania koncentrują się wokół historii literatury XIX wieku, zagadnienia mitów i legend narodowych w literaturze XIX i XX wieku, problemów XIX-wiecznej świadomości literackiej.
Główne kierunki badań Zakładu Literatury Polskiej XX i XXI Wieku to literatura polska i życie literackie na obczyźnie, tradycje literatury polskiej XX wieku (zwłaszcza formy obecności romantyzmu), literatura najnowsza, a także literatura religijna, związki literatury i sztuki, literatura regionu.
Badania naukowe w Zakładzie Teorii i Antropologii Literatury dotyczą literatury kresowej XIX i XX wieku i odmian dyskursu kresowego, literatury polskiej na świecie i zagadnień tożsamości, problemów współczesnej prozy (e)migracyjnej, genologii i stylistyki komiksu, zagadnień teorii i twórczej praktyki przekładu oraz mediów cyfrowych.
Działalność naukowa Zakładu Badań nad Literaturą i Edukacją Polonistyczną skoncentrowana jest wokół literatury XIX, XX i XXI w. oraz edukacji polonistycznej na wszystkich etapach kształcenia – w perspektywie kulturowej i aksjologicznej. Zakres badań obejmuje dzieła literatury polskiej i europejskiej oraz inne teksty kultury przewidziane w programie nauczania szkoły podstawowej i ponadpodstawowej.
Zakład Kultury Mediów prowadzi badania w zakresie gatunków dziennikarskich, gatunków literatury użytkowej i okolicznościowej, dziejów czasopism, a także związków literatury i innych mediów oraz retorycznych aspektów tekstów.
Z kolei badania językoznawcze w perspektywie ogólnej dotyczą współczesnej polszczyzny, pragmalingwistyki, komunikacji językowej w aspekcie kulturowym i socjologicznym (zwłaszcza języka reklamy czy polityki), onomastyki, języka dzieci i młodzieży oraz języka mówionego współczesnej wsi.
Badania w Zakładzie Lingwistyki Kulturowej i Komunikacji Społecznej obejmują genologię lingwistyczną, przemiany polszczyzny mówionej i pisanej na przełomie wieków, śledzenie relacji między językiem a kulturą, wypowiedzi młodzieży, język audycji telewizyjnych i wolnych mediów, język reklamy, komunikację w aspekcie kulturowym, język agresji, plotki czy poradnictwa medycznego oraz aspekty semantyczno-pragmatyczne współczesnej polszczyzny.
Zakład Pragmatyki Komunikacyjnej podejmuje badania dotyczące mediolingwistyki, pragmalingwistycznej analizy motoryzacyjnej prasy branżowej czy polskich recenzji filmowych, strukturalno-językowej analizy portali internetowych, komunikowania się w przestrzeni internetowej, analizy tekstów reporterskich w perspektywie genologicznej i medioznawczej.
Zakład Onomastyki prowadzi badania w zakresie toponimii i antroponimii oraz chrematonimii oficjalnej i nieoficjalnej Polski południowo-wschodniej, a także badania języka mówionego Podkarpacia, dotyczące cech gwarowych, leksyki apelatywnej i proprialnej, ponadto wad i błędów językowych, innowacji fonetycznych oraz ewolucji norm wymawianiowych.