We wrześniu 2024 roku prof. dr hab. Jolanta Pasterska z Instytutu Polonistyki i Dziennikarstwa, przeprowadziła kwerendę badawczą w bibliotece i archiwum Muzeum Polskiego w Rapperswilu nad Jeziorem Zuryskim. Pobyt w Szwajcarii był częścią realizacji projektu badawczego finansowanego z Narodowego Programu Rozwoju Humanistyki, pt. „Słownik biograficzny polskich pisarek emigracyjnych 1939-1989” (NPRH/DN/SP/495640/2021/10).

Biblioteka i archiwum Muzeum Polskiego w Rapperswilu jest jednym z ważniejszych punktów na mapie polskich badaczy literatury i kultury emigracyjnej. Od 1870 roku instytucja ta stała się dla Polaków rozsianych po świecie synonimem wolnej Polski. W posadowionej w przyległej do zamkowego wzgórza pięknej kamienicy Burgof zostały zgromadzone bezcenne polonika, książki wydawane w emigracyjnych wydawnictwach, materiały dotyczące Polek i Polaków żyjących w Szwajcarii i nie tylko, dokumenty stowarzyszeń i organizacji politycznych. Oprócz dokumentów w archiwum znajdziemy zbiory obrazów, fotografii, starodruków i rycin, zbiory kartograficzne oraz szczególnie cenne archiwa prywatne pochodzące z darowizn twórców. Od niedawna, w wyniku wygaśnięcia umowy, na mocy której Muzeum Polskie dzierżawiło przez 99 lat górujący nad miastem i okolicą zamek, w murach   biblioteki i archiwum znalazły schronienie zbiory Muzeum Polskiego. Te bezcenne archiwalia czekają na godne nowe miejsce (ciągle nie została rozstrzygnięta kwestia przeniesienia Muzeum Polskiego do reprezentacyjnego kompleksu Hotelu Schwanen, którego właścicielem został Instytut Pileckiego).

W bibliotece i archiwum w Rapperswilu odnajdujemy tak bezcenne zbiory, jak m.in. Archiwum Internowanych z 2. Dywizji Strzelców Pieszych, Archiwum Stowarzyszenia Polskich Kombatantów w Szwajcarii, Archiwum rodzinne Potulickich, spuściznę eseisty i krytyka Jerzego Stempowskiego, publicysty Zbigniewa Rapackiego czy tłumacza literatury polskiej profesora Alfreda Löpfe. Z katalogiem zbiorów archiwum można zapoznać się na stronie Archiwum | Muzeum Polskie w Rapperswilu (https://polenmuseum.ch/).

Pobyt w Rapperswilu posłużył pani Profesor Jolanta Pasterska zbadaniu, m.in. na spuścizny pisarki i poetki Barbary Toporskiej (Mackiewiczowej i jej męża Józefa Mackiewicza), archiwum Krystyny Marek – poetki, diarystki, profesorki na Uniwersytecie w Genewie, poetki i malarki Iwony Woitas-Voy, pisarki i działaczki społecznej Haliny Zielińskiej-Studzińskiej. Ważnym źródłem wiedzy stała się także korespondencja (m.in. z Jerzym Stempowskim czy Józefem Mackiewiczem) oraz dokumenty osobiste twórczyń: paszporty, pozwolenia na pracę, legitymacje członkowskie, karty zdrowia, fotografie i zdjęcia rodzinne oraz niepublikowane dzienniki, wspomnienia, notatki.

Kwerendy przeprowadzone w rapperswilskim archiwum były niezwykle pomocne w opracowaniu biogramów wybranych polskich pisarek emigracyjnych. Analiza dokumentów potwierdziła wagę ich działalności nie tylko twórczej, ale także społecznej i politycznej poza granicami ojczyzny. Włączenie tych pisarek do przygotowywanego "Słownika biograficznego polskich pisarek emigracyjnych 1939-1989" jest nie tylko wypełnieniem białych plam w wiedzy o literaturze polskiej XX i XXI wieku, ale przede wszystkim docenieniem ich twórczości często skrywanej za obowiązkami żon, matek, działaczek społecznych.

Zapraszamy serdecznie do śledzenia strony internetowej projektu https://polskiepisarkiemigracyjne.pl/, stanowiącej zarazem bazę biogramów polskich pisarek emigracyjnych 1939-1989.