Instytut Polonistyki i Dziennikarstwa Kolegium Nauk Humanistycznych Uniwersytetu Rzeszowskiego zaprasza na wykład w trybie zdalnym

Prof. dr hab. Hélène Włodarczyk

emerytowana profesor Sorbonne Université (Paryż)

Na Kresach Europy? 50 lat literatury polskiej 1939-89

w dniu 24 maja 2021 roku o godz. 18.00.

Prowadzenie: Anna Jamrozek-Sowa
Organizacja: Krystyna Gielarek-Gorczyca, Anna Jamrozek-Sowa

Topic: Instytut Polonistyki i Dziennikarstwa
Time: May 24, 2021 06:00 PM Warsaw

Join Zoom Meeting
https://zoom.us/j/98319400962?pwd=R3NnYm5ka3pPMDhEOTMrQ1RqN2tyZz09

Meeting ID: 983 1940 0962
Passcode: 959567

Streszczenie

Zagadnień, które twórcy polskiej literatury poruszali w latach 1939-89, nie powinno się ograniczać wyłącznie do politycznej krytyki władzy. W moim odczuciu ich utwory odnoszą się do zasadniczych problemów ponadczasowych, takich jak: granice rozumu i wolności człowieka, niepewność wiedzy, kryzys języka i porozumienia między ludźmi, zmaganie z  upływającym czasem, próby wydobycia najmniejszych skrawków piękna lub chwil szczęścia z nieustającego przemijania. Patrząc z tej perspektywy, badacz winien wychwycić wspólną problematykę u tak różnych pisarzy, jak Witold Gombrowicz, Tadeusz Różewicz, Sławomir Mrożek, Zofia Romanowiczowa, Tadeusz Konwicki, Edward Stachura, Miron Białoszewski, Zbigniew Herbert, Wisława Szymborska. Nadszedł czas, aby pochylić się nad tym, co stanowi specyficzną odpowiedź literacką na traumatyczne przeżycie katastrofy cywilizacji.

Z literatury polskiej wspomnianego okresu wyłania się oryginalny światopogląd, do którego twórcy doszli jako świadkowie lub wręcz ofiary upadku cywilizacji Zachodu, w  poszukiwaniu własnej tożsamości oraz w próbie dystansowania się wobec filozofii poświęcającej zbyt dużo uwagi rozumowi. Powołując się na zasadnicze przemiany w nauce im współczesnej (fizyka, astronomia, biologia itp.), gdzie determinizm ustąpił miejsca probabilistyce, polscy pisarze trafili na kresy, podążając drogami przedtem spychanymi na margines w dziejach myśli i kultury europejskiej. Wobec klęski filozofii czynu wielu twórców wolało zająć postawę bierną, kontemplacyjną, zbliżoną do filozofii Dalekiego Wschodu.

Biogram Hélène Włodarczyk (z domu Schneider), em. prof. dr hab., urodzona i wychowana w  Paryżu w  rodzinie francuskiej, studiowała filozofię i filologię języków słowiańskich na  Sorbonie. W latach 1976-82 pracowała jako adiunkt w katedrze polonistyki w INALCO (Institut national des langues et civilisations orientales) w Paryżu. Habilitację z lingwistyki slawistycznej (język polski i rosyjski) uzyskała w r. 1980, a następnie w r. 1983 została mianowana profesorem katedry języka i literatury polskiej (Langue et littérature polonaises) na Sorbonie. Funkcję tę pełniła do 2014 r. Katedrą polonistyki kierowała w latach 1983-2006. Wypromowała ponad 30 prac magisterskich, 9 prac doktorskich oraz 4 habilitacje. W latach 1997-1998 była dyrektorem Centre d’Études Slaves (Ośrodek Slawistyki) w Paryżu. W 2000 r. utworzyła Centre de Linguistique Théorique et Appliquée – CELTA (Ośrodek Lingwistyki Teoretycznej i Stosowanej), który skupiał specjalistów różnych języków obcych. Ośrodek zorganizował 5  międzynarodowych konferencji naukowych, w których wzięli udział lingwiści z Europy, Azji i USA. H. Włodarczyk kierowała badaniami w CELTA do r. 2014. W 2001 r. została odznaczona orderem Palmes Académiques w r. 2001 oraz medalem Uniwersytetu Warszawskiego w r. 2002.

Nadal prowadzi badania w obszarze lingwistyki polskiej i ogólnej. Jest członkiem rad naukowych „Revue des Études Slaves”, „Poradnika Językowego” oraz „Studies in Polish Linguistics”. Współpracuje naukowo z mężem Andrzejem (André) Włodarczykiem, autorem teorii lingwistyki konceptualnej (Conceptual linguistics), obejmującej badania nad gramatyką rozproszoną (Distributed grammar), teorią meta-informacyjnego koncentrowania uwagi (Meta-Informative Centering theory) i semantyką sytuacji (Associative semantics) oraz autorem metody lingwistyki interaktywnej (Interactive linguistics).

Część jej pracy badawczej dotyczy literatury polskiej XX wieku. Ostatnio, podczas prac redakcyjnych nad wydaniem specjalnego numeru „Revue de Littérature Comparée” w całości poświęconego twórczości Zofii Romanowiczowej, miała przyjemność współpracować z dr hab. Anną Jamrozek-Sową, prof. UR.

W okresie szczególnie trudnym dla kultury polskiej (1982-83) była redaktorką dwujęzycznego czasopisma „Wieloczas – Le Temps Pluriel” poświęconego sztuce i poezji, wydawanego w Paryżu. Na jego łamach publikowali poeci (m. in. Jan Brzękowski, Tymoteusz Karpowicz, Makoto Ooka, Gérard Bayo, Edward Dusza) i malarze (m. in. Zdzisław Beksiński, Michał Józefowicz, Akira Terakado, Isao Utsumiya). Założycielem tego czasopisma był Andrzej Włodarczyk.

Publikacje książkowe w dziedzinie literatury (jako autor lub redaktor i współautor)

(2021) Entre le marteau de la réalité et l’enclume des rêves - Littérature polonaise (1939-1989), Sorbonne Université Presse, Paris (w druku).
(2019) Zofia Romanowicz, la plus française des écrivains polonais du 20^e siècle, Revue de Littérature Comparée, Paris 2019/2. (red.)
(2000) Littérature polonaise du XXe siècle, textes, styles et voix, Institut d’Études Slaves, Paris. (współred. z Hanną Konicką)
(1991) Contre une vérité exclusive - Littérature polonaise 1939-1989, Revue des Études Slaves T. LXIII/2, Paris, p. 293-580. (red.)
(1987) L'émigration et l'exil dans les cultures tchèque et polonaise, PUPS, Paris. (współred. z  Haną Jechovą)
(1986) Tadeusz Konwicki, écrivain et cinéaste polonais d'aujourd'hui, PUPS, Paris. (red.)

Tłumaczenia literatury pięknej na język francuski

(1987 i 2017) Chronique des événements amoureux (Kronika wypadków miłosnych), roman de Tadeusz Konwicki, Publications Orientalistes de France, Paris. Wyd. 2 : Éditions Wildproject, Marseille 2017.
(1988) Le Complexe polonais (Kompleks polski), roman de Tadeusz Konwicki, Ed. Robert Laffont, Paris.