Europejskie Interdyscyplinarne Centrum Badań nad Konwergencją Kulturową Pogranicza

Koncepcja Europejskiego Interdyscyplinarnego Centrum Badań nad Konwergencją Kulturową Pogranicza zakłada oparte na już istniejącej oraz planowanej infrastrukturze badania naukowe nad stosunkami kulturowymi terenów pogranicznych współczesnej Polski, Ukrainy, Słowacji, a szerzej Pasa Karpat, stanowiących od pradziejów obszar przenikania się kultur. Celem zainicjowanych wiele lat temu w Uniwersytecie Rzeszowskim badań jest wieloaspektowa i całościowa ochrona dziedzictwa kulturowego obszaru położonego między Krakowem a Kijowem. Obejmują one kulturowe dziedzictwo archeologiczne pradziejów i średniowiecza, współżycie kultur, wyznań i narodów w czasach nowożytnych oraz najnowszych, jak też współczesne procesy społeczne zachodzące na będących przedmiotem dociekań naukowych terenach ze szczególnym uwzględnieniem procesów konwergencyjnych kultur badanego obszaru. Badania prowadzone będą we współpracy z ośrodkami naukowymi z Polski, Ukrainy, Słowacji, Czech, Węgier, Austrii, Słowenii, Rumunii oraz Niemiec.

Infrastruktura będzie udostępniana w ramach otwartego dostępu dla naukowców reprezentujących zespoły badawcze Uniwersytetu Rzeszowskiego, jak też zewnętrzne jednostki naukowe. Dodatkowo zakłada się przeznaczenie pewnej części czasu pracy aparatury na działalność na rzecz gospodarki. Uniwersytet Rzeszowski współpracuje z ok. 150 uczelniami z całego świata. Wśród partnerów znajdują się m. in. uczelnie ukraińskie, niemieckie, słowackie, węgierskie, czeskie i rumuńskie, które stanowią o potencjale międzynarodowym Infrastruktury. Naukowcy z tych ośrodków od lat uczestniczą w badaniach nad relacjami kulturowymi pogranicza, biorą udział w projektach, współorganizują konferencje naukowe, są współautorami istotnych publikacji naukowych. Infrastruktura już obecnie funkcjonuje częściowo w oparciu o współpracę międzynarodową, czego przykładem współfinansowanie przez Leibniz-Institut für Geschichte und Kultur des Östlichen Europa w Lipsku badań i publikacji związanych z eksploracją obszaru Grodów Czerwieńskich, organizacyjne wsparcie przez partnerów ukraińskich, czeskich i mołdawskich prac wykopaliskowych prowadzonych na ich terenie, czy też organizowanie przez partnerów Uniwersytetu Rzeszowskiego konferencji naukowych. W ramach Infrastruktury przewiduje się szeroką rekrutację i stałą obecność badaczy z zagranicy.

Znaczenie Infrastruktury determinują czynniki stawiające ją na pozycji wyjątkowej nie tylko w skali kraju, ale i całej Europy. Należą do nich: lokalizacja infrastruktury; tradycje interdyscyplinarnych badań obejmujących problematykę pogranicza oraz styku kultur i ich przenikania się; wieloletnia współpraca z ośrodkami naukowymi z Polski, państw i regionów sąsiadujących z Podkarpaciem oraz z partnerami z sąsiadujących ze sobą państw położonych na osi Wschód – Zachód. Infrastruktura stwarza unikatową perspektywę realizacji przełomowych projektów badawczych nastawionych na poznanie relacji międzykulturowych, jak też na ochronę dziedzictwa kulturowego, a jej rozbudowa przyniesie znaczący skok jakościowy w zakresie organizowania badań, odpowiedniego przechowywania pozyskanych zabytków dziedzictwa kulturowego, digitalizacji wyników realizowanych projektów i ich szerokiego udostępniania w ramach działań chroniących wielowiekowe dziedzictwo relacji międzykulturowych terenów pogranicza. Możliwość organizowania w ramach Europejskiego Interdyscyplinarnego Centrum Badań nad Konwergencją Kulturową Pogranicza przełomowych, opartych na współpracy międzynarodowej, interdyscyplinarnych badań naukowych, wielowymiarowej prezentacji ich wyników, działań na rzecz ich upowszechniania oraz stworzenia ośrodka ochrony dziedzictwa kulturowego stanowi o wyjątkowości Infrastruktury i jej wielkim potencjale badawczym. W ramach Infrastruktury pojawią się również warunki, aby utworzyć specjalną, międzynarodową Szkołę Doktorską specjalizującą się w problematyce procesów konwergencji na granicy wschodu i zachodu Europy.