dr hab. Andrzej Bobiec, prof. UR

DANE KONTAKTOWE

tel. (17) 785 50 25

e-mail: abobiec@ur.edu.pl

Zelwerowicza 4, 35-601 Rzeszów, D9, pokój 25

ORCID: https://orcid.org/0000-0002-0597-0167

Bibliografia Pracowników UR: http://bibliografia.ur.edu.pl/new/01/

Researchgate: https://www.researchgate.net/profile/Andrzej-Bobiec

Zainteresowania naukowe: Ekologia rolniczego krajobrazu, ekohistoria rolnictwa i obszarów leśnych, drzewa i zadrzewienia w krajobrazie rolniczym, struktura i dynamika biocenoz leśnych, dendroekologia, ochrona dziedzictwa bio-kulturowego krajobrazów, antropologia krajobrazu.

Scientific interest: Structure and dynamics of forest ecosystems; Dendroecology; Conservation; Rural landscape ecology; Ecohistory of farming and forest use; Treescapes in agricultural landscape; Landscape anthropology

Ukończyłem studia Wydziału Leśnego Akademii Rolniczej w Krakowie (obecnie Uniwersytet Rolniczy), po czym na 18 lat zaszyłem się w Białowieży, gdzie pracowałem jako nauczyciel technikum leśnego, asystent i adiunkt Instytutu Badawczego Leśnictwa, pracownik naukowy Białowieskiego Parku Narodowego, przewodnik po puszczy i, przez cztery ostatnie lata na Podlasiu, freelancer prowadzący jednoosobowy „Instytut Puszczy Białowieskiej”, współpracujący, m.in. z Wageningen University, University of California Santa Cruz, State University of New York, College of Environmental Science and Forestry, Szwedzkim Uniwersytetem Rolniczym (SLU).

Moja praca doktorska (1996, leśnictwo) poświęcona była strukturze i dynamice warstwy runa zbiorowisk leśnych (także tu).

W kolejnych latach swoje badania poszerzyłem o zagadnienia dynamiki faz rozwojowych drzewostanów, luk i martwego drewna. Te ostatnie przyczyniły się do powstania popularno-naukowej ważnej monografii “The afterlife of a tree”. Odtworzona za pomocą metody dendroekologicznej historia rozwoju obecnych drzewostanów dębowych Puszczy jednoznacznie wskazuje na zasadniczą rolę czynnika kulturowego, odpowiedzialnego za odnowienie dębu w przeszłości. Choć podważony został w ten sposób silnie utrwalony, romantyczny „aksjomat” ścisłego rezerwatu Białowieskiego Parku Narodowego jako pozostałości niemal niezaburzonej historii „pierwotnej puszczy”, wyraźny ślad pozostawiony przez człowieka, czyni historię tego lasu nie tylko prawdziwszą, ale i bardziej fascynującą.

Rozpatrując dzisiejszy stan odnowienia dębu, można przypuszczać, że typowa dla puszczańskich grądów “dynamika luk” może nie być wystarczającym czynnikiem do osiągnięcia skuteczności rekrutacji drzewostanów dębowych porównywalnej z poziomem sprzed 150-250 lat, zapewnionym przez czynniki antropogeniczne. Jedyny znaczący pojaw odnowienia dębowego obserwowany jest obecnie albo w rozległych lukach powstałych w wyniku gwałtownego rozpadu drzewostanów zdominowanych przez świerk (tu lub tu), albo na porolnym obrzeżu Puszczy Białowieskiej. Zagadnieniom tym (struktura, dynamika, historia puszczańskich drzewostanów, patrz tu, str. 17-39) poświęciłem swoją rozprawę habilitacyjną w dyscyplinie biologia (2013).

Odkrywając znaczenie historycznych form wykorzystania Puszczy Białowieskiej zacząłem się zastanawiać, czy porzucone i coraz bardziej zarastające dawne agro-leśno-pastwiskowe krajobrazy Europy Środkowej i Wchodniej, za 300-400 lat nie będą przypominały dzisiejszego Białowieskiego Parku Narodowego?

Dzięki pracy na Uniwersytecie Rzeszowskim (od 2005) uzyskałem łatwiejszy dostęp do tradycyjnych agro-leśno-pastwiskowych krajobrazów Europy wschodniej (południowo-wschodnia Polska, Zach. Ukraina, Węgry, Rumunia). Łączącą je cechą jest swoisty “ruszt” roślinności drzewiastej, często z dominującą rolą dębów (“oakscape”), gdzie dąb szypułkowy odkrywa swoją prawdziwą “nieleśną” nature, korzystając z optymalnych warunków świetlnych, odpowiadających mu zaburzeń i zoochorycznej dyspersji. Jednak po II wojnie światowej, za sprawą narzuconej w większości krajów  komunistycznych kolektywizacji rolnictwa, następnie “otwarcia się” na agresywną konkurencję hojnie subewncjonowanego przemysłowego rolnictwa Zachodu w latach 1990. i wreszcie centralistycznej Wspólnej Polityki Rolnej UE, wiejskiej krajobrazy podlegają poważnej zmianie, zatracając ich tradycyjny, przyjazny dębom, charakter (tu i tu). Zachowanie przez krajobrazy ekologicznej odporności oraz potencjału ich świadczeń ekosystemowych wymaga takiego modelu zagospodarowania, który naśladując istotne cechy tradycyjnych krajobrazów rolniczych, wykorzystując mądrość tradycyjnej wiedzy ekologicznej, sprzyjałby odnowieniu funkcjonalnego związku gospodarki wiejskiej z jej ekologicznym miejscowym kontekstem. Wymaga to polityki ochrony przyrody poprzez stosowną promocję i wsparcie dla małych, w wysokim stopniu samowystarczalnych, wielofunkcyjnych wiejskich gospodarstw rodzinnych, stanowiących kluczowy czynnik bio-kulturowego dziedzictwa i jakości życia (tu i tu). Temat ten był silnie obecny na międzynarodowej konferencji naukowej “Wooded rural landscapes of Central and Eastern Europe: biodiversity, cultural legacy and conservation” zorganizowanej w 2017 r. na Uniwersytecie Rzeszowskim. Jednym z jej owoców jest “Rzeszowsko-egerska Rezolucja dotycząca wiejskich krajobrazów regionu Karpat”, proponująca ramowe rozwiązania na rzecz ochrony regionalnego bio-kulturowego dziedzictwa.

Opowiadam się za koniecznością harmonijnego powiązania wiejskich lokalnych gospodarek z ich bezpośrednim kontekstem ekologiczno-środowiskowym. Jestem przekonany, że zintegrowane systemy zagospodarowania i wykorzystania krajobrazów, bazujące na bogactwie lokalnej i regionalnej tradycji, stanowić będą najlepszą odpowiedź na obecne i przyszłe ekologiczne i społeczne wyzwania. Jestem redaktorem specjalnego tomu Land, MDPI, "Towards the Re-Integration of Land Uses with Local Ecologies"

W prowadzonych badaniach pomagały mi mniejsze i większe granty badawcze i stypendia naukowe: MaB UNESCO, British Ecological Society, Dutch Environmental Agency, KBN, Fundacji Kościuszkowskiej, MNiSW, NCN.

Staram się dzielić swoim doświadczeniem i wspierać działania na rzecz ochrony Gór Świętokrzyskich jako członek Rady Naukowej Świętokrzyskiego Parku Narodowego oraz Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska w Rzeszowie

W życiu prywatnym jestem mężem, ojcem czworga dzieci i dziadkiem Kuby, Julka, Kazia, Gucia i Zbyszka.

Swoimi przemyśleniami wykraczającymi poza zakres nauk przyrodniczych dzielę się od czasu do czasu z czytelnikami kwartalnika „Christianitas”.

Publications

Recenzje artykułów dla: Forest Ecology and Management; Forests; Landscape Ecology; People and Nature; European Journal of Forest Research; Ambio; Acta Ornithologica; Sustainability; Plant Ecology & Diversity; Annals of Forest Science; Journal of Applied Ecology; Polish Journal of Ecology