Aktualności
50-lecie pracy naukowej Profesora dr. hab. Andriy’a Sybirnyy’ego
Andriy Sybirnyy urodził się 31 października 1948 r. we wsi Chiża, rejon winogradowski obwodu zakarpackiego, w rodzinie kierownika oddziału straży granicznej. Ojciec — Andrij Kostyantynowicz Sybirnyy (1923–1999) pochodził z rejonu kobielackiego obwodu połtawskiego, matka (nazwisko panieńskie Massel) Olena Yosypivna (Helena córka Józefa) (1926-2014), z pochodzenia Polka z rodziny Hrabiego Antoniego Ledóchowskiego, urodziła się w Żytomierzu.
Dzieciństwo spędził wraz z rodzicami i bratem Wołodymyrem, w obwodach zakarpackim, żytomierskim i lwowskim. Naukę rozpoczął w 1955 r. w siedmioletniej szkole w miejscowości Horodnyca w rejonie nowogradzko-wołyńskim obwodu żytomierskiego, następnie kontynuował naukę w Gródku Jagiellońskim (Horodok) i Samborze obwodu lwowskiego.
W 1965 ukończył ze złotym medalem Szkołę Średnią nr 2 w Samborze. W tym samym roku wstąpił na Wydział Biologiczny Lwowskiego Uniwersytetu Narodowego im I. Franko, który ukończył w 1970 roku z wyróżnieniem.
Badania naukowe rozpoczął jako student Wydziału Biologii pod kierunkiem słynnego ukraińskiego mikrobiologa prof. Georgija Szawłowskiego. W 1973 roku obronił rozprawę doktorską w Instytucie Biochemii Narodowej Akademii Nauk SRR w Kijowie poświęconą regulacji transportu zasad purynowych u flawinogennych drożdży Pichia guilliermondii. Był pierwszym doktorantem Lwowskiej filii Instytutu Biochemii im OV Palladin’a Narodowej Akademii Nauk Ukrainy. Opublikował pierwszą międzynarodową publikację w tej instytucji – artykuł w FEBS Letters z 1973 roku. Pracę habilitacyjną obronił w 1986 roku na Uniwersytecie Leningradzkim.
Od 1988 r. kierował Katedrą Genetyki i Biotechnologii Lwowskiego Uniwersytetu Narodowego im I. Franko. Na stanowisku kierownika pracował do 1993 r., a następnie do 1996 r. był profesorem tej katedry. Od 1996 wykłada w Polsce, najpierw na Politechnice Częstochowskiej, a od 2000 na Uniwersytecie Rzeszowskim, od 2005 - 2018 był kierownikiem najpierw Katedry Inżynierii Metabolicznej, a później Katedry Biotechnologii i Mikrobiologii Uniwersytetu Rzeszowskiego. Od 2018 jest profesorem Instytut Biologii i Biotechnologii (uprzednio Wydział Biotechnologii UR).
W 1990 roku otrzymał tytuł naukowy profesora w Katedrze Genetyki i Biotechnologii Lwowskiego Uniwersytetu Narodowego im I. Franko, w 2003 r. został wybrany członkiem korespondentem Narodowej Akademii Nauk (NAN) Ukrainy w specjalności „biologia komórki”, natomiast w 2012 r. został wybrany akademikiem (członkiem rzeczywistym) NAN Ukrainy w specjalności „biologia drożdży”. Pracował w lwowskiej filii Instytutu Biochemii im O. V. Palladina NAN Ukrainy na stanowiskach kolejno: młodszego, starszego oraz wiodącego naukowca. Był organizatorem Laboratorium (1985 r.) i Wydziału (1988 r.) Genetyki Biochemicznej Instytutu Biochemii Narodowej Akademii Nauk Ukrainy (obecna nazwa to Wydział Genetyki Molekularnej i Biotechnologii). Przeprowadził znaczące prace nad organizacją na bazie Lwowskiej filii Instytutu Biochemii niezależnego Instytutu Biologii Komórki NAN Ukrainy. Od jego powstania w 2000 roku pełni funkcję dyrektora tego instytutu. Wypromował 24 doktorów i 6 doktorów habilitowanych, obecnie nadzoruje przygotowanie 3 prac doktorskich i doradza w przygotowaniu 1 pracy habilitacyjnej.
Andriy Sybirnyy jest znanym specjalistą w dziedzinie biologii i biotechnologii drożdży. Jako pierwszy odkrył zjawisko azotowej inaktywacji katabolicznej, ustalił charakterystyki regulacji biosyntezy i transportu ryboflawiny w drożdżach oraz jako pierwszy zidentyfikował geny regulatorowe flawinogenezy. Bada zjawisko węglowej represji katabolicznej u drożdży niekonwencjonalnych. Zajmował się badaniem biogenezy i autofagicznej degradacji wyspecjalizowanych organelli, peroksysomów i zidentyfikował 4 z 46 znanych genów zaangażowanych w autofagię (specyficzną degradację białek i organelli). Zajmuje się badaniem mechanizmów sygnalizacji biorących udział w procesach represji katabolicznej i peksofagii. Skonstruował aktywnych producentów ryboflawiny, FMN, FAD, rekombinowanego białka antygenu powierzchniowego wirusa zapalenia wątroby typu B, ważnych dla biotechnologii i medycyny enzymów (oksydaza alkoholowa, oksydaza glukozowa, arginaza, deiminaza argininowa), opracował nowe komórkowe elementy biosensorów do oznaczania ważnych związków (etanolu, metanolu, formaldehydu). Dzięki niemu zaprojektowano i wdrożono do produkcji nowe zestawy enzymatyczne do celów analitycznych ("Diagluk" i "Alcotest"). Profesor Andriy Sybirnyy aktywnie działa w dziedzinie inżynierii metabolicznej drożdży w celu konstruowania wydajnych mikrobiologicznych producentów etanolu paliwowego z biomasy roślinnej (lignocelulozy). Zajmuje się również biotechnologią medyczną. Po raz pierwszy zainicjował dwa projekty zwalczania tak poważnej choroby, jak rak. Jednym z nich jest tworzenie niedoboru argininy jako metody hamowania wzrostu guza. Drugi to wykorzystanie efektu Warburga do opracowania nowych podejść do chemioterapii raka zwłaszcza przy pomocy diety bez-węglowodanowej. Zajmuje się ponadto otrzymaniem szczepów drożdży produkujących bakteryjny antybiotyk rozeoflawinę.
Andriy Sybirnyy jest autorem ponad 400 publikacji naukowych, w tym ponad 250 artykułów naukowych (w tym około 150 w czasopismach międzynarodowych). Autor 4 monografii, 2 podręczników metodycznych oraz 24 autorskich certyfikatów i patentów Ukrainy, Polski, ZSRR, USA, Japonii i Korei Południowej. Współczynniki wpływu Impact factor jego publikacji naukowych w ciągu ostatnich 5 lat wynosi ponad 150. Indeks Hirscha (h indeks) wynosi 36 (Scopus), ilość cytowań 14330. Wygłaszał referaty plenarne na wielu międzynarodowych konferencjach. Był przewodniczącym Komitetu Organizacyjnego 12-go Międzynarodowego Kongresu Drożdżowego (Kijów, 2008), w którym uczestniczył laureat Nagrody Nobla Aaron Ciechanover, 21-szego Międzynarodowego Specjalizowanego Sympozjum Drożdżowego (Lwów, 2001), międzynarodowych sympozjów dotyczących drożdży niekonwencjonalnych (Lwów 2011; Rzeszów, 2019), Ukraińsko-Polskich Konferencji Weiglowskich (Czerniowce, 2014; Lwów, 2017), 1-szej Polskiej Konferencji Drożdżowej (Rzeszów, 2022).
Profesor Andriy Sibirny prowadzi szeroką współpracę międzynarodową. Wcześniej był lub jest kierownikiem lub współkierownikiem 18 międzynarodowych grantów długoterminowych. Ponadto był konsultantem Archer Daniels Midland Co. (USA) i Artes Biotechnology GmbH (Niemcy). W latach 2008-2012 był przewodniczącym Międzynarodowej Komisji ds. Drożdży (ICYeast.org) Międzynarodowego Związku Towarzystw Mikrobiologicznych (IUMS). Ponadto jest Prezesem Ukraińskiego Towarzystwa Biologii Komórki, Kierownikiem Sekcji Biologii Zachodniego Naukowego Centrum NAN Ukrainy i Ministerstwa Edukacji i Nauki Ukrainy, jest członkiem Rady Centralnej i Prezydium Ukraińskiego Towarzystwa Biochemicznego i Towarzystwa Mikrobiologów Ukrainy. Od 2017 r. jest Dyrektorem FEMS ds. Edukacji mikrobiologicznej, a także od 2017 r. - członkiem Europejskiej Akademii Mikrobiologii.
Obecnie Profesor Sybirnyy jest wciąż aktywnym naukowcem prowadzącym badania nad biologią i biotechnologią komórki drożdżowej oraz prowadzi zajęcia dydaktyczne z takich przedmiotów jak „Mikrobiologia”, „Podstawy biotechnologii przemysłowej”, „Podstawy biotechnologii”, „Technologie mikrobiologiczne” na kierunku Biologia i Biotechnologia. Ponadto jest promotorem doktorantki realizującej swoją pracę doktorską w Szkole Doktorskiej UR.
Szczegółowy wykaz prac z udziałem Pana Profesora znajduje się tutaj.