O potrzebie edukacji finansowej

autor: Małgorzata Leszczyńska

Elementarną edukację w zakresie przedsiębiorczości odnoszącej się do podstaw finansów uczniowie powinni uzyskać w domu Jednak w praktyce okazuje się, że większość rodziców niechętnie rozmawia ze swoimi dziećmi na temat finansów rodziny, gdyż im samym brakuje w tym zakresie wiedzy ekonomicznej. Liczne badania sprawdzające stan wiedzy ekonomicznej dorosłych Polaków wskazują, że zaledwie kilka procent osób posiada bardzo dużą wiedzę w tym zakresie, a w ponad połowie przypadków jest ona mała, co daje niezbyt optymistyczny obraz kompetencji dorosłych Polaków w obszarze ekonomii.

Na etapie edukacji przypisanym do poziomu 7-8 klasy szkoły podstawowej i średniego poziomu nauczania, uczeń czerpie wiedzę o przedsiębiorczości głównie na lekcjach: wiedzy o społeczeństwie, doradztwa zawodowego czy podstaw przedsiębiorczości. Okazuje się jednak, że kwestie te na ww. przedmiotach nie są jednak wyjaśniane w wystarczającym stopniu, bowiem z testów wiedzy ekonomicznej przeprowadzanych wśród uczniów ostatnich klas szkoły podstawowej oraz szkół średnich wynika, że ich wiedza jest fragmentaryczna. Tymczasem program rządowy tzw. Krajowe Ramy Kwalifikacji (KRK), których celem jest opisanie efektów uzyskanych po każdym etapie kształcenia, przypisuje wzorcowo do tego kryterium wiekowego rozumienie bardziej skomplikowanych procesów ekonomicznych i finansowych, w tym zasad racjonalnego gospodarowania własnymi zasobami.

Istotny jest zwłaszcza problem dokonywania wyboru w gospodarowaniu finansami osobistymi i umiejętność podejmowania racjonalnych decyzji dotyczących kształtowania domowego budżetu w zakresie nie tylko pozyskiwanych dochodów, ale i ich wykorzystania (problem przekształcania dochodów w wydatki, oszczędności i inwestycje rozpatrywany z perspektywy zaspokajania potrzeb całego gospodarstwa domowego i poszczególnych jego członków). Jest to istotne, gdyż człowiek ma nieograniczone potrzeby, a jego zasoby finansowe są z reguły ograniczone. Odnosi się do tego tzw. problem rzadkości w ekonomii.

Poznanie podstawowych zasad zarządzania finansami w gospodarstwach domowych pozwala na wykształcenie dobrych nawyków, które skutkują pozytywnymi zmianami w postrzeganiu kwestii finansowych i gospodarowania własnymi środkami. Co istotne, racjonalne sposoby postępowania na wszystkich etapach zarządzania (planowania, organizowania, motywowania i kontroli) mogą zostać przeniesione na inne etapy życia i na różne jego płaszczyzny. Brak wiedzy w tym zakresie wiąże się bowiem z błędnymi decyzjami finansowymi, niską zdolnością i skłonnością do oszczędzania, niekontrolowanym zadłużaniem się, a także niskim statusem ekonomicznym gospodarstw domowych, wynikającym z ich niewypłacalności. Uświadomienie tych zagrożeń jest ważne, gdyż niosą one szereg ujemnych konsekwencji o prawnym, ekonomicznym, czy psychologicznym charakterze.

Czynnikiem pozytywnie wpływającym na podejmowanie racjonalnych decyzji jest  umiejętność analizowania domowych finansów. W współczesnym świecie istnieją możliwości samodzielnego uczenia się finansów przy wykorzystaniu Internetu. W zarządzaniu własnymi zasobami finansowymi warto wykorzystywać nowe technologie informatyczne i aplikacje w telefonie komórkowym. Dzięki nim można uświadomić sobie pojawiające się problemy w gospodarowaniu środkami pieniężnymi związane m.in. z zakupoholizmem, drogimi pożyczkami tzw. chwilówkami czy nietrafionymi inwestycjami.