Obserwatorium przekazów medialnych poświęconych migrantom i dezinformacji

Dofinansowano ze środków Ministra Nauki w ramach programu „Regionalna Inicjatywa Doskonałości” w latach 2024 – 2027, nr RID/SP/0011/2024/1,
kwota finansowania 17 172 501,00 zł.

Celem zadania będzie utworzenie obserwatorium mającego na celu monitorowanie przypadków dezinformacji związanej z migrantami z Ukrainy wraz ze sprawdzonymi informacjami je wyjaśniającymi. W tym celu konieczne będzie przeprowadzenie analizy treści informacji pojawiających się przestrzeni medialnej i w portalach społecznościowych. Powstanie obserwatorium jest naturalną reakcją na nasilającą się dezinformację w przestrzeni publicznej w kontekście wojny w Ukrainie i spowodowanych przez nią ruchów migracyjnych. Wyłapywanie pojawiających się w mediach fake newsów i ich dementowanie stanowi jedno z wyzwań współczesności, jakie stawia przed człowiekiem wciąż rozrastająca się infosfera. Mieszkańcy województwa podkarpackiego, którego przygraniczne położenie determinuje jego szczególną rolę w procesach migracyjnych z Ukrainy, a także innych regionów Polski, nie zawsze są wyposażeni w odpowiednie kompetencje do tego, by samodzielnie decydować o tym, czy docierające do nich informacje są rzetelne i wiarygodne. Naprzeciw tym ograniczeniom wychodzi właśnie obserwatorium, które dzięki swojej pracy i systematycznie publikowanym raportom przyczynia się do poprawy komfortu informacyjnego obywateli. Utworzenie takiego obserwatorium w ramach funkcjonowania uczelni pozwoli na mocniejsze zaakcentowanie Uniwersytetu Rzeszowskiego jako wiodącego ośrodka w regionie w zakresie badań nad dezinformacją oraz upowszechniania wśród mieszkańców regionu wiedzy w tym zakresie.

W tym celu konieczne będzie wykonanie dwóch zadań szczegółowych:

[1] zakup usługi monitoringu mediów (zarówno tradycyjnych – prasa, radio, telewizja, jak i elektronicznych, w tym mediów społecznościowych), polegającej na wychwytywaniu treści zawierających określone słowa kluczowe (w tym przypadku np. „migranci”, „Ukraińcy”, „uchodźcy z Ukrainy”, „migranci wojenni” itp.), ze szczególnym uwzględnieniem województwa podkarpackiego. Wyróżnione w ten sposób treści medialne będą następnie podlegały wstępnej analizie związanej z identyfikacją fake newsów oraz informacji o charakterze dezinformacyjnym. Zidentyfikowane w ten sposób fake newsy będą następnie podlegały działaniom fact-checkingowym, prowadzącym do weryfikacji błędnych informacji. Działania te prowadzić będą odpowiednio przeszkoleni pracownicy obserwatorium;

[2] zaprojektowanie i uruchomienie strony internetowej obserwatorium, na której publikowane będą zweryfikowane przykłady dezinformacji dotyczącej migrantów oraz inne, związane z tym tematem informacje. Strona internetowa będzie miała charakter fact-checkingowy, demaskujący próby nierzetelnego przedstawienia w polskich mediach migrantów z Ukrainy i ich sytuacji. Będzie skierowana do wszystkich zainteresowanych.

Z uwagi na tematykę monitorowanych przez obserwatorium informacji konieczne będzie przede wszystkim przeszkolenie jego pracowników w interdyscyplinarnym zakresie. W celu poznania specyfiki funkcjonowania serwisu fact-checkingowego osoby zaangażowane w realizację zadania wezmą udział w wizycie studyjnej w Warszawie, w siedzibie Stowarzyszenia Demagog, najstarszej polskiej organizacji non-profit zajmującej się tego typu działalnością, a także upowszechnianiem wiedzy z tego zakresu. W kontekście zmieniającej się sytuacji na Ukrainie i jej wpływie na ruchy migracyjne w regionie, a co za tym idzie także na liczbę i charakter przekazów poświęconych temu zagadnieniu w mediach, konieczne będzie także cyklicznie podnoszenie kompetencji pracowników obserwatorium na drodze szkoleń i warsztatów oraz uczestnictwa w konferencjach i innych tego typu wydarzeniach poświęconych dezinformacji i fact-checkingowi. Ponadto osoby realizujące zadanie odbędą dwutygodniowy staż naukowy na King’s College w Londynie, w jednej z wiodących europejskich uczelni jeżeli chodzi o badania nad dezinformacją. Zdobyta w trakcie tych wszystkich aktywności wiedza posłuży do rzetelnego przygotowania i realizacji funkcjonowania obserwatorium. Zostanie również upowszechniona wśród szeroko rozumianego otoczenia społecznego Uniwersytetu Rzeszowskiego dzięki wykładom otwartym, a także wykorzystana podczas zajęć ze studentami uczelni. Wyniki pracy obserwatorium będą regularnie upowszechniane na specjalnie w tym celu utworzonych kontach w mediach społecznościowych (Facebook, Twitter), co wydatnie przyczyni się do popularyzacji działalności samego obserwatorium oraz wykrytych przez nie przypadków dezinformacji nie tylko wśród mieszkańców województwa podkarpackiego, ale także całego kraju. Prowadzenie kont obserwatorium w mediach społecznościowych będzie należało do obowiązków pracowników obserwatorium.

Analizy będące efektem realizacji obu zadań szczegółowych będą nie tylko podstawą wystąpień na konferencji naukowej o roboczym tytule „Dezinformacja a migranci z Ukrainy” oraz trzech artykułów naukowych w wysoko punktowanych czasopismach, ale także bazą do przygotowania raportów i opracowań o charakterze popularnonaukowym, upowszechniających wiedzę na temat dezinformacji dotyczącej migrantów z Ukrainy i jej skali. Wszystkie te publikacje przyczynią się w znacznym stopniu do podniesienia poziomu naukowego uczelni, zostaną także wykorzystane jako materiał dydaktyczny w trakcie zajęć na różnych kierunkach studiów realizowanych na Uniwersytecie Rzeszowskim (m.in. dziennikarstwo i komunikacja społeczna, politologia, bezpieczeństwo wewnętrzne) oraz warsztatów organizowanych dla szeroko rozumianego otoczenia społecznego uczelni (np. szkoły średnie).