Jest nam bardzo miło poinformować, że dwoje pracowników Uniwersytetu Rzeszowskiego otrzymało pokaźne dofinansowanie prowadzonych badań naukowych. Dofinansowanie przyznano w ramach grantów Narodowego Centrum Nauki. Są to:

• dr hab. Małgorzata Rybicka, prof. UR z Instytutu Archeologii Wydziału Socjologiczno-Historycznego UR za projekt – „Gordinesti-Stinca goala jako modelowy przykład rozwoju i schyłku obronnych osiedli kultury trypolskiej z końca IV tys. BC” – kwota dofinansowania – 960  720 zł.

Opis projektu:

Gordinesti-Stinca goala jako modelowy przykład rozwoju i schyłku obronnych osiedli kultury trypolskiej z końca IV tys. BC. Od wielu lat zainteresowanie europejskich badaczy budzi funkcjonowanie społeczności kultury trypolskiej, traktowanej jako pierwsza neolityczna wschodnioeuropejska cywilizacja. Rozwijała się ona od przełomu VI/V tys. BC do początków III tys. BC na obszarze od Dunaju po Dniepr. Jej klasyczny etap wyróżniają wielkie, nawet kilkuset hektarowe osiedla o zabudowie na planie wielorzędowej okolnicy i bardzo regularnym rozplanowaniu domostw. Bogato malowana ceramika wzorami zapewne o znaczeniu symbolicznym, figurki antropo- i zoomorficzne pokazują kunszt ówczesnych twórców. W połowie IV tys. BC obraz tej kultury zaczyna się zmieniać. Następuje stopniowa dezintegracja kultury trypolskiej i jednocześnie intensyfikacja kontaktów między jej społecznościami a ugrupowaniami kultur zachodnich. Zanikają wielkie osady a ich miejsce zajmują niewielkie kilku hektarowe. O ile w przypadku osiedli reprezentujących początkowy etap tych zmian łączony z grupą Brynzeny, datowaną na pierwsze stulecia drugiej połowy IV tys. BC, można opisać sposób ich zagospodarowania, to takimi informacjami nie dysponujemy dla najmłodszego okresu funkcjonowania tej kultury, reprezentowanego przez grupę Gordinesti. W sposobie zagospodarowania przestrzeni osiedli ukryte są informacje nie tylko o charakterze społeczności je zamieszkujących, ale także prowadzonej przez nie gospodarce. Nie można obecnie ocenić cech funkcjonalnych domostw i relacji między nimi zarówno w przypadku mega-osiedli, jak i młodszych reprezentujących drugą połowę IV tys. BC kultury trypolskiej. Lukę tę mogą wypełnić badania wykopaliskowe niewielkiego osiedla w Gordinesti, ulokowanego w miejscu o naturalnych walorach obronnych i reprezentującego końcowy akord tej kultury. Opracowanie odkrytych tam źródeł z wykorzystaniem tradycyjnych, jak nowoczesnych narzędzi analitycznych z obszaru bioarcheologii (np. stabilnych izotopów) pomoże określić nie tylko sposób wykorzystywania przestrzeni osiedla, funkcji poszczególnych budowli i ich otoczenia, ale i ocenić rodzaj gospodarki prowadzonej przez ludność zamieszkującą to osiedle. Określenie cech zagospodarowania przestrzeni osad kultury trypolskiej z końca IV tys. BC. ważne jest również z perspektywy jej związków z zachodnimi ugrupowaniami: kultury pucharów lejkowatych i kręgu badeńskiego. W tym okresie również społeczności tych kultur zakładały osady w miejscach o naturalnych walorach obronnych i tak jak Gordinesti dodatkowo umacniane wałami. Czy odmienny sposób lokowania osiedli – w stosunku do charakteryzującego wcześniejsze mega-struktury kultury trypolskiej - był efektem przemian gospodarczo-osadniczych zachodzących w rejonie karpacko-pontyjskim, czy też spowodowanym przez zmiany klimatyczne i lokalnie poszerzający się obszar stepu i jaki wpływ na to zjawisko mogły mieć migracje ludności z Kaukazu. Te pytania stanowią osnowę projektu badań w Gordinesti.

• prof. dr hab. Andrij Sybirny z Wydziału Biologiczno-Rolniczego UR za projekt – „Mechnizmy regulatorowe zaangażowane w nadprodukcję ryboflawiny u flawinogennych drożdży Candida famata” – kwota dofinansowania – 975 600 zł.

Opis projektu:

W literaturze zostały opisane gatunki drożdży, znane jako flawinogenne, które są zdolne do nadprodukcji ryboflawiny (witaminy B2) w warunkach niedoboru żelaza. Znane też są bakterie oraz rośliny (np. słonecznik i tytoń), które syntetyzują podwyższone ilości tej witaminy w warunkach deficytu żelaza. Fizjologiczna rola oraz mechanizmy takiej regulacji pozostają nadal nieznane. Wyjaśnienie tych problemów zaplanowano podczas realizacji niniejszego projektu wykorzystując jako system modelowy najbardziej flawinogenne drożdże Candida famata. Wcześniej zidentyfikowaliśmy gen SEF1, kodujący domniemany czynnik transkrypcji zaangażowany w regulację syntezy ryboflawiny. Delecje oraz mutacje punktowe w tym genie eliminują nadprodukcję ryboflawiny w warunkach niedoboru żelaza, natomiast jego nadekspresja zwiększa produkcję tej witaminy. Jednak mechanizmy działania Sef1 pozostają nadal niewyjaśnione. Nieznane pozostają także inne komponenty kaskady regulatorowej które prawdopodobnie uczestniczą w regulacji syntezy ryboflawiny przez żelazo. We wcześniejszych badaniach opracowaliśmy kilka metod genetyki molekularnej dla badań C. famata. Jednak postęp w tej dziedzinie jest zbyt powolny w wyniku braku informacji o kompletnej sekwencji genomu oraz nowoczesnych metod edycji genomu. W ramach niniejszego projektu planujemy przeprowadzić adnotacje niedawno sekwencjonowanego genomu C. famata. Wykorzystując dane sekwencji genomu oraz nową skuteczną metodologie edycji genomu, planujemy przeprowadzić delecję i nadeksprymować domniemane geny zaangażowane w pozytywną (MET2) oraz negatywną (SFU1, HAP43, VMA1) kontrolę syntezy ryboflawiny z udziałem jonów żelaza. Zbadane zostaną właściwości takich szczepów jak mutanty z delecją genu SEF1, następnie zostaną wprowadzone na drodze transformacji do nich homologi tego genu z innych flawinogennych oraz nieflawinogennych drożdży w celu ustalenia, jaka część genu SEF1, sekwencja kodująca lub promotor, odpowiada za nadprodukcję ryboflawiny. Dla zbadania oddziaływania pomiędzy genami kontroli pozytywnej i negatywnej oraz ich produktami białkowymi, odpowiednie mutacje zostaną połączone w jednym genomie w różnych kombinacjach. Najbardziej ciekawe szczepy skonstruowane w ramach tego projektu będą sprawdzone pod względem potencjału do produkcji maksymalnej ilości ryboflawiny podczas hodowli w bioreaktorach. Głównym wynikiem zaplanowanego projektu będzie zaproponowanie modelu zdarzeń na poziomie molekularnym zachodzących podczas regulacji syntezy ryboflawiny jonami żelaza.

pełna informacja o wynikach konkursu NCN MNiSW znajduje się pod adresem - https://www.ncn.gov.pl/konkursy/wyniki/2018-11-16-opus15-preludium15?fbclid=IwAR3R4gV3C_2F8Rm7f60_s7Nd_YZFp_jMIKQPoU03Y4jYMD8dLux3sriO8c4

Serdecznie gratulujemy i życzymy dalszych sukcesów w pracy naukowej.