Jest nam bardzo miło poinformować, że Pan dr Wojciech Rajpold za pracę zatytułowaną „Wyznaczniki płci i wieku w grobach tarnobrzeskiej kultury łużyckiej w świetle analiz statystycznych”, obronioną w Kolegium Nauk Humanistycznych UR otrzymał nagrodę za najlepszą pracę doktorską przygotowaną z zastosowaniem narzędzi statystyki i analizy danych zawartych w programach z rodziny Statistica (edycja 2019/2020).

Dr Wojciech Rajpold urodzony 30 czerwca 1988 roku w Tarnobrzegu. Zatrudniony w Instytucie Archeologii Uniwersytetu Rzeszowskiego. Zainteresowania badawcze obejmują archeologię osadnictwa, analizy statystyczne, epokę brązu i wczesną epokę żelaza. Od 2017 kierownik grantu badawczego przyznanego przez Polskie Narodowe Centrum Nauki - nr decyzji 2016/23/N/HS3/00666.

W ramach wspomnianego grantu została napisana dysertacja doktorska (obroniona 5.11.2019 i obecnie przygotowana do druku) pod tytułem Wyznaczniki wieku i płci w grobach tarnobrzeskiej kultury łużyckiej w świetle analiz statystycznych (był to także tytuł grantu). Wspomniana w tytule społeczność zamieszkiwała w okresie XIV/XIII-IV w. p.n.e. pomiędzy dolinami Wisłoka, Wisły i Sanu, a stan badań nad nią jest oceniany, jako bardzo dobry. Świadczy o tym między innymi fakt, że jak dotąd odkryto, znacznie ponad 10000 grobów i ponad 100 cmentarzysk. Szczególnego podkreślenia wymaga ilość badań antropologicznych (ponad 2000 analiz), co stało za wyborem właśnie tej grupy.  Dominującym rodzajem obrządku pogrzebowego było ciałopalenie. Jest to poważny problem dla antropologów badających te szczątki, ponieważ na skutek kremacji kości ulegają odkształceniu, zmniejszeniu, zwęgleniu oraz rozdrobnieniu. Z tych względów ich określenia poddawane są często krytyce. Z tego względu odkrycie archeologicznych wyznaczników staje się niezwykle istotne dla podwyższenia jakości wskazań antropologów ponadto dają także możliwość ich weryfikacji.

Aby wykryć tytułowe wyznaczniki autor wykorzystał szereg metod statystycznych jak tablica korespondencji, wykres szans odds ratio, korelacje Speermana i Tau Kandela, testy chi^2, kruskalla-wallisa, U- Manna Whitneja i modele matematyczne (w tym modele logitowe oraz dyskryminacyjne). Zwłaszcza modelowanie matematyczne zasługuje na uwagę gdyż była to pierwsza próba (przynajmniej dla terenów Polski) wykorzystania tej metody dla materiałów funeralnych. Głównym celem modelowania jest stworzenie takiego wzoru, który za pomocą kilku zmiennych (np. wielkości naczynia czy ilości szczątków) będzie wstanie określić z pewnym określonym prawdopodobieństwem szanse zaistnienia danego zjawiska w naszym przypadku wieku zmarłego oraz jego płci. Dla wykorzystanych w pracy materiałów udało się stworzyć modele opierające się wyłącznie o cech archeologiczne (jak bogactwo pochówku czy obecność konkretnych ozdób) jaki cech antropologicznych (wiek zmarłego i ilość szczątków).

Autor nie byłby wstanie wykonać  wspomnianych analiz bez używania programu Statistica. Pozwala on szybko poddawać nawet największe zestawy danych wszelkim badaniom matematycznym w tym również wspomnianemu modelowaniu. Z tego względu autora bardzo cieszy nagroda przyznana przez firmę StatSoft (producentów wspomnianego oprogramowania) za najlepszą pracę doktorską i magisterską przygotowaną z zastosowaniem narzędzi statystyki i analizy danych, zawartych w programach z rodziny Statistica.  Stanowi to niewątpliwie ocenę jakości rozprawy i zawartych w niej analiz. Jest to także forma docenienia promotora (Profesora Sylwestra Czopka) i promotora pomocniczego (dr Lecha Zaręby), którym autor szczególnie chciałby podziękować za udzieloną pomoc przy przygotowywaniu dysertacji. Na końcu chciałby także zaznaczyć, że Uniwersytet Rzeszowski od wielu lat współpracuje z firmą StatSoft, a wspomniane oprogramowanie do analiz statystycznych jest dostępne dla wszystkich pracowników oraz studentów UR.