Autor: Wojciech Konkol

Studenckie Koło Naukowe Dietetyków UR

Tłusty Czwartek w Polsce to co roku wyczekiwany dzień. To czas, kiedy pod pączkarniami, cukierniami czy piekarniami od bardzo wczesnych godzin tworzą się długie kolejki. Każdy jak najszybciej chce kupić i zjeść ulubione pączki. W tym roku tłusty czwartek wypada 8 lutego. 

Skąd wziął się ten zwyczaj w Polsce? 

Zwyczaj jedzenia pączków w Tłusty Czwartek powstał w okolicach XVII wieku. Pierwsze polskie pączki wcale nie były słodkie, w tamtych czasach pod nazwą „pączek” kryło się ciasto chlebowe nadziewane słoniną i smażone na smalcu. Pączki, jakie znamy dzisiaj pojawiły się dopiero około XVIII wieku, gdy zaczęto używać drożdży do ich przygotowania. Dzięki temu ich ciasto stało się lekkie i puszyste. Tradycyjny tłusty czwartek był dniem, obfitującym w tłuste potrawy (racuchy, pampuchy, bliny, faworki, chrust), a szczególnie właśnie pączki. Głównym tego celem było najedzenie się przed 40-dniowym postem.  

Pączki kiedyś i dziś 

Niektórzy z nas na pewno pamiętają swoje babcie, które przygotowywały pyszne pączki, oponki serowe, chrust. Z pewnością wyroby te miały wyjątkowy, niepowtarzalny smak. Babcie tworząc takie wyroby własnoręcznie miały większą kontrolę nad tym jakich składników używają i jakiej są one jakości. Obecnie, domowe przygotowywanie pączków według tradycyjnej receptury z pewnością jest mniej popularne niż kiedyś. Dużo wygodniej jest nam udać się do miejsca, które specjalizuje się w tej dziedzinie. Niestety bardzo często sklepowe alternatywy nie cieszą się dobrym, prostym składem, a ich smak nie przypomina babcinych słodkości. Najlepiej więc wybrać się do dobrej pączkarni, czy cukierni i zjeść produkt lepszej jakości. 

Czy pączki są zdrowe? 

Z całą pewnością nie. Pączki zawierają dużą ilość cukru i tłuszczu, a często do ich przygotowania używa się tłuszcze utwardzone (tłuszcze typu trans), których należy unikać. Przeciętny pączek ma od 250 do nawet 400 kcal.  Mimo to, nie należy traktować ich zero-jedynkowo. Jeśli zjemy w tłusty czwartek pączki absolutnie nic się nie stanie. Należy tutaj oczywiście zachować pewien umiar i potraktować te wypieki jako produkt rekreacyjny.  Częste sięganie po słodkie i zarazem tłuste przekąski może niekorzystnie wpływać na zdrowie i w przyszłości doprowadzić do wielu chorób, takich jak otyłość, cukrzyca, insulinooporność, czy choroby układu krążenia. Biorąc jednak pod uwagę zdrowe odżywianie należy patrzeć na całokształt naszej diety. Warto w tym przypadku kierować się zasadą 80/20, w myśl której 80% naszej diety stanowią produkty niskoprzetworzone, natomiast 20% może pochodzić z produktów o wyższym stopniu przetworzenia (żywności rekreacyjnej). Pozwoli to na zachowanie zdrowego sposobu odżywiania, bez większych restrykcji czy wyrzeczeń, z pełnym komfortem psychicznym.  

Co zrobić, jeżeli nie chcemy jeść tradycyjnych pączków? 

Obecnie wielu ludzi całkowicie rezygnuje z jedzenia pączków i innych tłustych produktów. Dzieje się tak gdyż społeczeństwo ma coraz większą świadomość i wiedzę na temat zdrowego żywienia. Stawiamy na proste, szybkie i zdrowe posiłki. W wielu przypadkach dbamy także o odpowiednią ilość aktywności fizycznej. W związku z tym powstaje coraz więcej „fit przepisów” niejednokrotnie bardzo smacznych i będących ciekawą alternatywą dla tradycyjnych wersji pączków. Smażenie w głębokim tłuszczu zamieniane jest najczęściej na pieczenie bądź gotowanie na parze, również skład ulega pewnym modyfikacjom. Korzystając z internetowych inspiracji można w łatwy sposób przygotować pączki w zdrowszym, domowym wydaniu.  

Czas na kilka ciekawostek i rekordów: 

• Szacuje się, że Polacy co roku zjadają ponad 100 milionów sztuk pączków 
• Istnieje teoria, że nie da się zjeść pączka bez oblizywania ust 
• Na świecie występują różne odmiany pączków np. w Hiszpanii - churros, w Holandii - oliebollen, w USA - donut, we Włoszech - zeppole, czy w Turcji - lokma 
• Rekord zjedzenia największej ilości pączków z dżemem w ciągu 1 minuty bez oblizywania wynosi aż 6 sztuk. Dokonał tego Australijczyk Jesse Freeman w 2018 r. 
• Najwyższa wieża z pączków powstała w 2018 roku i mierzyła aż 152 centymetry 
• Najdłuższa utworzona linia z pączków powstała w 2015 roku i wynosiła prawie 3,5 kilometra