Leonid Zaszkilniak

Leonid Zaszkilniak, syn Opanasa i Marii, urodził się 25 sierpnia 1949 r. we Lwowie w inteligenckiej rodzinie (ojciec był historykiem na Uniwersytecie Lwowskim, zmarł w 1999 r., matka – chemikiem, pracowała w różnych lwowskich uczelniach wyższych, zmarła w 2004 r.).

Po ukończeniu średniej szkoły we Lwowie wstąpił na Wydział Historyczny Uniwersytetu Lwowskiego imienia Iwana Franki (dzisiaj Narodowy Uniwersytet Lwowski im. I.Franki). Podczas studiów specjalizował się w  Katedrze Historii Słowian Południowych i  Zachodnich, na ten czas (lata 60) była to druga w ZSRR katedra o  podobnej nazwie i zasadach naukowych założona przez znanego ukraińskiego historyka profesora Dmytra Pochylewicza w 1953 r. i  kontynuująca tradycji badań historyczno-slawistycznych na Uniwersytecie Lwowskim (po wojnie tą Katedrą kierował prof. Myron Korduba, ale w 1947 r. ona była zamknięta przez władze radzieckie). Pracę dyplomową o  stanowisku Joachyma Lelewela pod czas Powstania Listopadowego napisał i  obronił pod kierunkiem docenta Wołodymyra Borysa, z którym zamierzał dalej współpracować nad dziejami Sejmu Galicyjskiego. Jednak polityczne okoliczności nie pozwolili na zajmowanie się takim „nie aktualnym” tematem (był to rok 1971). Po wstąpieniu do aspirantury w tej że Katedrze otrzymał nowy „aktualny” temat o walce politycznej w Polsce w  latach 1944-1948. Odniosł się do niego z powagą, zebrał materialy archiwalne, w tym w rosyjskich i polskich archiwach, przygotował i w 1975 r. obronił pracę kandydacką („Walka PPR przeciwko reakcji o  ustanowienie i  wzmocnienie ustroju ludowo-demokratycznego w latach 1944-1948”, promotor doc. Iwan Bielakiewicz). Oczywiście, że była to praca o atrybutyce i treści komunistycznej.

Od 1974 r. zaczął pracować w Katedrze Historii Słowian Południowych i Zachodnich tegoż Uniwersytetu jako asystent (1974-1976), starszy wykładowca (1976-1978), docent. Pisał artykuły o stosunkach rewolucjonistów polskich i rosyjskich w XIX i XX wieku, zajmował się poszukiwaniami w sprawie początków polskiej historiografii marksistowskiej, światowej historiografii i teoretycznej historii. Jednym z  pierwszych w Ukrainie opanował kurs o stosowaniu matematycznych metodów w  badaniu historycznym i wykładał jego studentom Uniwersytetu Lwowskiego od 1978 r. (pewen okres czasu był zaangażowany do pracy w uczelnianym komitecie partyjnym, nie rzucając pracy w  Katedrze, 1984-1988). W tym okresie też uczesticzył w rozwoju kontaktów naukowych z historykami Uniwersytetu im. M.Curie-Skłodowskiej w  Lublinie, biorąc udział we wspólnych konferencjach. Współpracował też z  historykami Moskiewskiego Uniwersytetu im. M.Łomonosowa i Instytutu Słowianoznawstwa i Bałkanistyki AN ZSRR uczestnicząc w wielu przedsięwzięciach naukowych, zorganizowanych przez te instytucje, zazwyczaj występując jako badacz stosunków radziecko-polskich i  polskiej historiografii.

W 1988 przeszedł na staż doktorancki („doktoranturę”), gdzie przygotowywał pracę habilitacyjną o polskiej historiografii po drugiej wojnie światowej. Były to już inne warunki społeczno-polityczne, szczególnie po rozpadnięciu ZSRR i  utworzeniu niepodległej Ukrainy. Praca habilitacyjna pozwoliła po nowemu popatrzyć na wiele rzeczy, przejść pewną światopoglądową ewolucję (nigdy nie byłem w opozycji do reżimu, współczułem Gorbaczowowi, utożsamiał się się z  ideologią socjal-demokratyczną). Pracę habilitacyjną „Polska historiografia 40 – 60-ch lat (organizacja i metodologia)” obronił w  Instytucie Historii Ukrainy NAN w Kijowie. W Katedrze, która od 1992 r. zmieniła nazwę na Katedrę Historii Krajów Słowiańskich, pracował dalej jako docent, profesor (od 1995 r.), kierownik Katedry (1997-2007). We wrześniu 2007 przeszedł do pracy na posadę zastępcy dyrektora do spraw naukowych w Instytucie Ukrainoznawstwa im. Iwana Krypjakewicza NAN we Lwowie.

Okres niepodległej Ukrainy okazał się bardzo sprzyjający rozwojowi badań nie skrępowanych ideologicznie, nawiązaniu szerokiej współpracy międzynarodowej, przewartościowaniu treści i dydaktyki nauczania na wyższej szkole. W tym okresie też przeszedł kilku staży naukowych w polskich instytucjach (Uniwersytet Warszawski, Instytut Historii PAN, UMCS), na Uniwersytecie Śródkowo-Europejskim w  Budapeszcie. Wiele uwagi udzielił w tym okresie przeniesieniu na grunt ukraiński ważnych zdobyczy światowej myśli historycznej (dwie książki o  metodologii historii „Wstęp do metodologii historii”, 1996 i  „Metodologia historii od czasów dawnych do dzisiaj”, 1999), przygotowaniu nowych w treści podręczników dla studentów („Historia Europy Śródkowo-Wschodniej”, redaktor i współautor, 2001), przygotowaniu syntezy „Historia Polski: od najdawniejszych czasów do dni dzisiejszych”, współautor M. Krykun, 2002), uogólnieniu rozwoju ukraińskiej historiografii (kolektywna monografia „Historiografia ukraińska na przełomie XX i XXI wieku: osiągnięcia i problemy”, redaktor i współautor, 2004) i światowej („Współczesna historiografia światowa”, 2007). Autor ponad 250 prac naukowych.

Oprócz tego wystąpił organizatorem i współorganizatorem wielu międzynarodowych naukowych konferencji i seminariów. Był organizatorem II Ukraińsko-Polskiego Naukowego Spotkania w 1995 r. i  redaktorem wspólnego wydania jego materiałów „Wojny kozackie XVII wieku w świadomości polskiego i ukraińskiego narodów” (1996) oraz Międzynarodowej naukowej konferencji poświęconej 100-leciu D. Pochylewicza (redagował książkę materiałów „Europa Centralna i  Wschodnia w XV – XVIII wieku: zagadnienia historii socjalno-ekonomicznej i  politycznej”, 1998). Aktywnie uczestniczył, a od 2004 r. jest współkoordynatorem Ukraińsko-Polskich Naukowych Seminarium „Ukraina – Polska: trudne pytania” (13. Seminarium odbyło się we Lwowie w czerwcu 2008 r.). Razem z prof. J. Maternickim koordynował ukraińską część wspólnego naukowego projektu „Wielokulturowe środowisko historyczne Lwowa XIX i XX wieku” (2002-2007), a od 2007 r. nowego projektu „Historia – mentalność – tożsamość”. Brał udział we wspólnym polsko-ukraińsko-niemieckim projekcie „Polska – Ukraina – Niemcy we współczesnej Europie” i projekcie Uniwersytetu Lwowskiego i  Krakowskiej Akademii Pedagogicznej „Lwów: miasto, społeczeństwo, kultura”. Opublikował sporo artykułów w polskich czasopismach i zbiorowych wydaniach. W  2003 r. odznaczony nagrodą czasopisma „Przegląd Wschodni” za pracę „Historia Polski...” (razem z prof. M.Krykunem).

Odnalazł i opublikował dzienniki M. Hruszewskiego z lat 1883-1894 (1997), napisał wiele artykułów dla różnych ukraińskich encyklopedii. Brał udział w  przygotowaniu prac z historiografii krajów słowiańskich oraz Europy i Ameryki, którzy ukazali się w Moskwie w  latach 1987-1993.

Oprócz wykładów na Uniwersytecie Lwowskim wykładał też na Ukraińskim Uniwersytecie Katolickim, w Narodowym Uniwersytecie „Ostrożska Akademia” i niektórych innych ukraińskich i polskich uniwersytetach. To są kursy „Metodologia historii”, „Historia historiografii światowej”, „Historia Europy Śródkowo-Wschodniej”, „Stosunki ukraińsko-polskie w XIX i XX wieku”- „Historia Polski” i in.

Jest czlonkiem redakcji wielu ukraińskich i  międzynarodowych czasopism, w tym „Ukraiński Humanitarny Przegląd”, „Ukraiński Historyk”, „Ukraina Moderna” i in.

Wypromował 8 kandydatów nauk (doktorów), przeważnie z  tematyki ukraińsko-polskich stosunków w XIX i XX wieku oraz polskiej historiografii. Jest członkiem dwuch naukowych rad z obrony prac doktorskich i habilitacyjnych.

Jest żonaty, żona – docent matematyki na Politechnice Lwowskiej; ma dwoje dzieci  – córkę Oksanę (1971) i syna Andrija (1984).