Remigiusz Grzela "Z kim tak ci będzie źle, jak ze mną. Historia Kaliny Jędrusik i Stanisława Dygata."

Książka o intrygującym tytule ukazuje w literackiej i popularyzatorskiej formie życie i twórczość aktorki i artystki kabaretowej Kaliny  Jędrusik oraz wybitnego pisarza, felietonisty, dramaturga i scenarzysty filmowego Stanisława Dygata, prywatnie małżeństwa z 20-letnim stażem. Autor przedstawił w 3 aktach, jakby chciał nawiązać do sztuki teatralnej, 3 etapy z życia bohaterów.  

W centrum tej historii znajduje się pełen sprzeczności mariaż dwojga indywidualistów. Autor przedstawia ich małżeństwo jako związek pełen namiętności, napięć i wyjątkowej wolności  jako tzw. małżeństwo otwarte. Byli w związku ćwierć wieku, ich barwnym życiem interesował się żywo cały artystyczny światek stolicy.

Para budziła kontrowersje, początkowo szaleńczo w sobie zakochana, w późniejszych latach żyjąca dość swobodnie zezwalając sobie na flirty i romanse. Małżonkowie wiedli bogate życie towarzyskie. Mieli w gronie zaprzyjaźnionych osób wybitne postacie  świata kultury - pisarzy, poetów, aktorów, piosenkarzy, muzyków. Ukazując ich życie prywatne i zawodowe autor otwiera przed czytelnikiem okno na epokę – począwszy od lat 50-tych do 80-tych ubiegłego wieku, w których sztuka, miłość i polityka splatały się w intrygujące konfiguracje. Stanisław Dygat kreował Kalinę Jędrusik na seksbombę w amerykańskim stylu - polską Marlin Monroe. Niestety, w tamtych dużo mniej liberalnych czasach, “zaszufladkowano” utalentowaną aktorkę jako symbol seksu, skandalistkę, prowokatorkę i gorszycielkę. Z relacji bliskich krewnych i przyjaciół poznajemy skomplikowane osobowości pisarza i aktorki.

Stanisław Dygat - znany, poczytny pisarz powojennej Polski, wpływowy, ceniony w kraju i za granicą. Postrzegany jako mężczyzna elegancki, szarmancki, grzeczny wobec kobiet. Nieustannie platonicznie się podkochujący. Na zewnątrz wycofany, z dystansem, nie lubiący spoufalania się. Rodzina i przyjaciele uważali, że całe życie był niedojrzałym chłopcem o złożonej psychice, czego skutkiem był rozpad pierwszego małżeństwa, uzależnienie od alkoholu i trudne relacje z córką. Jako znany i ceniony pisarz popierał przemiany zachodzące w Polce w latach 70-tych, przez co popadł w konflikt z ówczesną władzą. Był wrażliwy, nie odporny na krytykę, czuł się samotny wobec politycznych ataków na jego twórczość, co przepłacił zdrowiem i przedwczesną śmiercią w wieku 64 lat.

Kalina Jędrusik - uzdolniona aktorka teatralna i filmowa, z dyplomem krakowskiej PWST, ceniona jako świetnie śpiewająca artystka, znana szczególnie z "Kabaretu Starszych Panów", gdzie występowała w latach 60-tych. Kobieta zmysłowa, uwodzicielska, kochliwa. Nie spełniona jako matka, obdarowywała swą miłością wielu mężczyzn. Nie czuła się spełniona jako aktorka, rzadko przydzielano jej główne role. Była aktorką charakterystyczną, ale tak wyrazistą, że nawet epizody pozostawały w pamięci widzów jako ważne kreacje aktorskie. W opinii bliskich osób była kobietą mądrą, subtelną w emocjach, świetną obserwatorką, dowcipną, towarzyską, bardzo wrażliwą, kryjącą się za maską osoby łamiącej tabu, co wyrażała głośnym i ostentacyjnym zachowaniem, dosadnym słownictwem. Swoim sposobem bycia wyprzedzała epokę. Była altruistką, chętnie i bezinteresownie pomagała młodszym, utalentowanym koleżankom, wykorzystując swoje znajomości do utorowania im drogi do kariery. Sama musiała pracować intensywnie na utrzymanie domu, szczególnie w czasie spadku weny twórczej męża, kiedy nie mógł pisać oraz po jego śmierci. Wielotygodniowe trasy z występami po całej Polsce (tzw. chałtury), męczące i wyczerpujące sprawiły, że podupadła na zdrowiu. Mimo problemów zdrowotnych angażowała się w ruch przemian politycznych w latach 80-tych oraz w pomoc dla bezdomnych zwierząt. Odeszła przedwcześnie w wieku 61 lat.

Dygat i Jędrusik byli sobie pisani, nie umieli bez siebie żyć mimo, że dzielili życie z innymi partnerami. Czy byli szczęśliwi ? Na to pytanie każdy sobie odpowie po przeczytaniu książki. Bardzo ciekawym wątkiem, dość obszernie przedstawionym w “Akcie pierwszym”, są historie rodzin Jędrusików i Dygatów, sięgające lat 20-tych ubiegłego wieku. Opisano pogmatwane losy rodziców Stanisława i Kaliny, przedstawiono ich rodzeństwo oraz relacje jakie ich łączyły. Wspomniano trudne lata okupacji, które odcisnęły piętno na życie obu rodzin. Autor ujawnia wiele ciekawych, czasem pikantnych szczegółów chcąc przybliżyć czytelnikowi środowisko, w którym dorastali nasi bohaterowie, uświadomić, co kształtowało ich charaktery, dlaczego nazywano ich “uwodzicielami” i “królami życia”.

Książka budzi zainteresowanie nie tylko bogactwem treści, ale i formą. Autor zręcznie przeplata wspomnienia rodziny i znajomych z fragmentami listów czy relacjami przyjaciół, co tworzy bogaty, wielowymiarowy obraz obojga bohaterów. Autor zwraca również uwagę, jak trudne było pogodzenie życia artysty z codziennością. To ciekawa lektura, która zainteresuje zarówno zwolenników literatury Stanisława Dygata, jak i sympatyków talentu Kaliny Jędrusik. Autorowi udało się uchwycić piękno i dramatyzm ich związku, jednocześnie oddając cechy ich osobowości. Książka ta jest czymś więcej niż biografią – także refleksją nad miłością, odpowiedzialnością, twórczością i miejscem artysty w społeczeństwie. Gorąco polecam.

Renata Jarzębińska-Skupień