Krytyka – lustro literatury (Karolina Paszek-Grześkiewicz)
Karolina Paszek-Grześkiewicz
Uniwersytet Rzeszowski
Krytyka – lustro literatury
Krytyka literacka jest jak lustro, które literatura stawia przed sobą, by zobaczyć swoje odbicie – nie takie, jakie chciałaby widzieć, lecz takie, jakie jest naprawdę. To sztuka rozmowy z tekstem, odnajdywania sensów i nadawania znaczeń. Krytyka literacka to również dialog odbiorców z autorami, czasem pełen zrozumienia, innym razem burzliwy, ale zawsze prowadzący do odkrycia nowego wymiaru literackiej rzeczywistości. Badacze i entuzjaści widzą w myśli krytycznoliterackiej most łączący literacką przeszłość z teraźniejszością, dzieło z jego czytelnikami, emocje z intelektem. Wreszcie Można by zatem powiedzieć, że krytyka literacka to akt miłości do literatury, jej dopełnienie i nobilitacja.
Angażujący się w projekt Bliżej krytyki literackiej naukowcy, doktoranci i studenci również widzą w krytyce literackiej przestrzeń pełną możliwości, stanowiącą przedłużenie literatury i generator nowych interpretacji. Celem przedsięwzięcia jest popularyzacja wiedzy na temat krytyki literackiej, jej historii oraz znaczenia we współczesnym dyskursie kulturowym. Zadaniem projektu jest ponadto przybliżenie szerokiemu gronu odbiorców rzetelnej wiedzy o tym, czym jest krytyka literacka, jakie pełni funkcje w obszarze literatury i kultury, a także w jaki sposób kształtowały się jej praktyki na przestrzeni lat.
Zaplanowany na okres dwóch lat projekt Bliżej krytyki literackiej rozpoczął się w październiku 2024 roku i potrwa do czerwca 2026 roku. Wydarzeniem inaugurującym prace naukowe i popularyzatorskie było spotkanie autorek i autorów Słownika polskiej krytyki literackiej 1764-1918 [1]. Spotkanie to odbyło się 8 listopada 2024 roku w Pałacu Staszica w Warszawie i obejmowało panel dyskusyjny z udziałem twórców słownika oraz wywiady m. in. z prof. Teresą Kostkiewiczową, prof. Grażyną Borkowską, prof. Mirosławem Strzyżewskim, prof. Urszulą Kowalczuk, dr Elizą Kącką oraz innymi współautorami tego obszernego dzieła naukowego. Wyniesione ze spotkania doświadczenie krytyki literackiej jako zjawiska wielowymiarowego, aktualnego i wciąż ewoluującego upewniło zaangażowanych w projekt w przekonaniu, że warte wysiłku jest zaznajomienie szerokiego grona odbiorców – studentów kierunków humanistycznych, pasjonatów literatury – z potencjałem, jaki posiada dawna i współczesna myśl krytycznoliteracka.
W ramach prezentowanego projektu popularnonaukowego Bliżej krytyki literackiej planowane są różnorodne inicjatywy, takie jak: seria podcastów, w których omawiane będą najważniejsze zagadnienia związane z krytyką literacką, począwszy od jej historii po współczesne nurty i tendencje, cykl prelekcji online, wywiady i rozmowy z badaczami literatury, warsztaty i seminaria dla doktorantów i studentów.
Projekt Bliżej krytyki literackiej zrzesza doświadczonych badaczy literatury, pracowników naukowych, doktorantów oraz studentów. Wspólna praca nad popularyzacją krytyki literackiej daje możliwość wymiany doświadczeń, jednocześnie angażując różne pokolenia entuzjastów literatury. Celem inicjatywy jest przede wszystkim ożywienie debaty o roli krytyki literackiej w kształtowaniu współczesnego obrazu kultury oraz wprowadzenie słuchaczy i uczestników projektu w fascynujący świat interpretacji literackiej, ukazanie jej aktualności i znaczenia.
_____________
[1] Słownik polskiej krytyki literackiej 1764-1918. Hasła osobowe, pod redakcją Teresy Kostkiewiczowej, Grażyny Borkowskiej i Magdaleny Rudkowskiej, t. 1-3, Indeks osób, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Towarzystwo Literackie im. Adama Mickiewicza, Toruń–Warszawa 2024; Słownik polskiej krytyki literackiej 1764-1918. Pojęcia – terminy – zjawiska – przekroje, redakcja naukowa Józef Bachórz, Grażyna Borkowska, Teresa Kostkiewiczowa, Magdalena Rudkowska i Mirosław Strzyżewski, t. 1-2, Indeksy, Instytut Badań Literackich PAN, Instytut Literatury Polskiej UMK, Toruń–Warszawa 2016.